200 miljoen euro voor derde prik: ‘Ook wij hadden daar sneller mee kunnen beginnen’

De Vlaamse regering maakt ruim 200 miljoen euro vrij om 80 vaccinatiecentra open te houden tot eind april 2022. Tegen dan moeten alle Vlamingen een extra boosterprik kunnen halen. Al moeten daarvoor eerst de vaccinatiecentra weer volop draaien. Had men dit al niet sneller kunnen doen?

Een kleine 580.000 mensen, of 8,7 procent van de Vlaamse bevolking. Zoveel Vlamingen kregen al een boostervaccin tegen het coronavirus. Eerder al was beslist dat mensen met een verminderde immuniteit, 65-plussers, zorgpersoneel of mensen die een Johnson & Johnson-vaccin kregen een extra prik zouden krijgen. Woensdag besliste het Overlegcomité dat er een nieuwe ‘vaccinatiegolf’ moet komen om ook de rest van de bevolking een extra prik te geven.

Ondanks de eerder al aangekondigde belofte van de Vlaamse regering om iedereen een boostervaccin te geven, kent de boostercampagne in Vlaanderen een trage opstart. Een deel van de verklaring is dat men rekening moet houden met het interval na de laatste vaccinprik. Er is afgesproken om de booster vier maanden na AstraZeneca en vier maanden na Johnson & Johnson toe te dienen, terwijl mensen met een mRNA-vaccin van Pfizer of Moderna pas zes maanden na hun laatste prik om een booster kunnen komen. Door dat interval kan volgens het agentschap Zorg en Gezondheid zo’n 17 procent van de 65-plussers nog niet uitgenodigd worden.

Dat is echter niet de enige verklaring voor de trage opstart. Terwijl in Vlaanderen 34 procent van de 65-plussers al een booster kreeg, is dat in Brussel 38 procent en in Wallonië 42 procent. Wat meespeelt, is dat er in Vlaanderen natuurlijk meer prikken moeten worden gezet. De vaccinatiegraad ligt er hoger, en er wonen in vergelijking meer 65-plussers. Toch zit de angel vooral bij de Vlaamse vaccinatiecentra. Waar Brussel en Wallonië vaker met kleine of mobiele vaccinatieplaatsen werkten, koos Vlaanderen - met succes - voor grote vaccinatiecentra. Alleen stonden veel grote vaccinatiecentra in oktober op het punt om te sluiten, of namen ze hun voormalige rol als evenementenhal weer op. Volgens het agentschap Zorg en Gezondheid zijn 8 van de 91 vaccinatiecentra daardoor op dit moment niet bruikbaar.

Bovendien is het is niet evident om medisch personeel te vinden dat de vaccins kan zetten omdat de zorg overbevraagd is en veel vrijwilligers het plafond van hun vergoedingspremie bereikt hebben.

Om de vaccinatiecentra langer open te houden tot eind april trekt Vlaanderen nu 200 miljoen euro uit, waarvan een kleine 137 miljoen euro om de vaccinatieteams te bestaffen. Het agentschap maakt zich sterk dat het tempo van de boostercampagne de komende weken de hoogte in zal gaan. Tegen eind dit jaar moeten 2,5 miljoen mensen een booster gekregen hebben. Zo zouden de ziekenhuizen volgende week hun personeel een booster kunnen geven. Tegen eind dit jaar zouden ook de ongeveer 250.000 mensen die een Johnson & Johnson-vaccin kregen aan de beurt komen, en ook zoveel mogelijk mensen die met AstraZeneca geprikt zijn. De rest van de bevolking, zo’n 3,3 miljoen Vlamingen, zou tegen april een booster krijgen.

Voor de vierde golf komen de boosters dan ook te laat. Nochtans weten we al langer dat de immuniteit na twee vaccinaties na verloop van tijd begint te dalen en een booster die gevoelig kan opkrikken. In Israël, het land dat als eerste begon te vaccineren, toonden studies deze zomer al het effect aan. 60-plussers die meer dan vijf maanden geleden hun tweede prik kregen hadden drie keer meer kans om besmet te worden met corona dan zij die recenter hun tweede prik kregen.

Toen Israël door de deltavariant deze zomer een vierde golf met meer dan 10.000 besmettingen kende, riep de regering de bevolking op om zich snel nogmaals te laten prikken. Ruim vier miljoen Israëli’s kregen sindsdien een booster en die miste zijn effect niet. Zonder zware maatregelen is het aantal nieuwe coronabesmettingen en ziekenhuisopnames er fors gedaald.

“Ook wij hadden daar sneller mee kunnen beginnen”, zegt biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven). “In plaats van nu boosters te zetten, zou het logischer geweest zijn om die te zetten tegen dat de winter eraan komt, wetende dat we dan allemaal dichter bij elkaar zitten.”

Twee zaken hielden volgens Wenseleers een snellere opstart tegen. “Op dat moment waren we nog volop mensen in regio’s als Brussel te overtuigen voor een eerste prik. Dan is het een moeilijke spreidstand om op hetzelfde moment de boodschap te verkondigen dat een derde prik nodig is omdat de immuniteit afneemt. Daarnaast hield men rekening met de aanbeveling van de WHO, die oordeelde dat het toedienen van vaccins in de rest van de wereld voorrang moest krijgen.”

De boostercampagne mag dan wel te laat komen om de huidige golf te stoppen, het blijft volgens Wenseleers de beste oplossing om zo snel mogelijk die extra prikken te zetten. “Als we de maatregelen weer willen opheffen, hebben we geen andere optie dan boosters zetten. De kans is reëel dat er een jaarlijkse boostercampagne zal volgen, net als bij de griep. De keuze tussen een extra prik of een jaarlijkse zware covidgolf met overbelaste ziekenhuizen, is snel gemaakt."

Ook bij Zorg en Gezondheid denken ze al na over een terugkerende boostercampagne. “We zullen deze keer voorzichtig zijn met het afschalen van de infrastructuur”, zegt administrateur-generaal Dirk Dewolf. “Het valt niet uit te sluiten dat er een vierde prik moet komen in de herfst van 2022.”