"100 miljoen euro? Peanuts voor de grootbanken"

Wat eind vorig jaar nog een te zware dobber bleek voor de regering is uiteindelijk een evenwichtig en breedgedragen akkoord geworden. Zo stelt minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) de nieuwe bijdrage van banken en verzekeraars voor (zie kader). Evenwichtig omdat grootbanken meer inspanningen moeten leveren, breedgedragen omdat de bankentaks tot stand is gekomen na lang overleg met de sector.

In het verleden stootte de taks vaak op juridisch verzet, en dat wil de regering dit keer absoluut vermijden. Zeker met de aanhoudende kritiek dat de vermogenden in ons land te weinig een steentje bijdragen. En al helemaal als het gaat om die vermaledijde banken, die in 2008 de hele economie met zich mee dreigden te sleuren. Daarom is een nieuwe bankentaks nog altijd verantwoord, ook al benadrukt Van Overtveldt dat het te makkelijk is om banken als enige schuldige te blijven aanduiden.

Bijdrage

Sinds de eerste invoering in 2009 is de grootte en berekening van de taks al een paar keer gewijzigd. Deze keer is het meer een bijdrage dan een taks. Banken en verzekeraars zullen immers minder gebruik kunnen maken van de notionele intrestaftrek, de fiscale gunstmaatregel die bedrijven stimuleert om hun eigen vermogen te investeren. Dat zou dit jaar 100 miljoen euro moeten opleveren en kadert in de lastenverlaging. De gestegen belastingopbrengst laat toe de lasten op arbeid te verminderen. De 100 miljoen euro dient dus niet om het gat in de begroting te vullen.

Maar is 100 miljoen euro niet wat weinig voor een sector die volgens de Nationale Bank in de eerste negen maanden van 2014 4,6 miljard euro winst heeft geboekt? Bovendien zijn zeker de grootbanken in ons land nog altijd too big to fail, waardoor ze genieten van een impliciete subsidie door een overheid die weinig anders kan doen dan hen recht te houden als het opnieuw fout loopt.

Europees kampioen

Michel Vermaercke van sectorfederatie Febelfin wil de fouten uit het verleden niet wegwuiven, maar benadrukt dat de banken de voorbije jaren vele miljarden hebben bijgedragen. "Dit jaar alleen betalen we 1,4 miljard euro, wat ons kampioen maakt in heel Europa. Want naast de bankentaks gaan er ook vele honderden miljoenen naar het depositogarantiefonds, zowel in België als in Europa, en dragen we jaarlijks ook 500 miljoen euro af omdat spaarboekjes fiscaal zijn vrijgesteld. Men beseft dat misschien te weinig, maar wij zitten al over de limieten van wat houdbaar is. Onze rentabiliteit is al langer in gevaar."

Rentabiliteit. Het hoge woord is eruit. Ook de Nationale Bank waarschuwde onlangs nog voor de gezondheid van onze banken. In hun ogen dreigt een perfect storm te ontstaan van - weliswaar afgezwakte - internationale kapitaalvereisten, lage rente, verstikkende regelgeving en extra taksen. Zeker kleine spaarbanken voelen zich gestraft voor iets waarmee ze weinig of niets te maken hebben. Dat geeft Luc Versele, CEO van Crelan, in deze krant ook aan (zie pagina 2). Van Overtveldt begrijpt die kritiek. "Ik zal daarvoor voorstellen uitwerken, zoals voorzien in het regeerakkoord. We moeten naar een evenwichtige lastenverdeling, ook al ben ik ervan overtuigd dat we met dit akkoord een evenwicht hebben gevonden."

Volgens bankenspecialist Cynthia Van Hulle (KU Leuven) zijn de problemen bij de banken allesbehalve nieuw. "Al in de jaren tachtig vergeleken toezichthouders de banken met de verlieslatende staalsector. De beperkte winstgevendheid van hun kernactiviteit - spaartegoeden ontvangen en leningen toekennen - stond niet in verhouding met de omvang van de sector. Daarna hebben banken heel wat extra risicovolle activiteiten op zich genomen om de winsten op te krikken, wat in 2008 fout is afgelopen. Nu die activiteiten zijn afgebouwd, komt die rentabiliteit weer naar boven. Ook al zijn banken vandaag een te makkelijke zondebok, men moet vooral het risicobeheer opkrikken. En dat zul je met een bankentaks niet verwezenlijken".

Een hervorming van de bankenwet staat wel degelijk op het programma, alleen is die "voor later", klinkt het op het kabinet van minister Van Overtveldt.

Morrelen in de marge

Meyrem Almaci, Groen-voorzitter en al langer kritisch voor de banken, vraagt om daar sneller werk van te maken. "Dit is een gemiste kans. De regering wou alle bijdragen van de banken hervormen. Daar zie ik niets van terug. Bovendien blijft men de kleine banken buiten verhouding straffen, terwijl wat nu op tafel ligt peanuts is voor grootbanken. En het is door hun wangedrag dat we met zijn allen nog altijd moeten besparen. We moeten het systeem aanpassen, niet morrelen in de marge."