State Of The Union
10.000 Europese wachters moeten vluchtelingen buiten de grenzen houden
De Europese Commissie wil binnen twee jaar een volledig opgetuigd Europees grensagentschap van tienduizend man om de migratie te beteugelen. De kosten van deze EU-grenswachten bedragen de komende jaren bijna 12 miljard euro.
De forse uitbreiding (vertienvoudiging) van het sinds twee jaar opererende Europese grensagentschap (voorheen Frontex) is een van de voorstellen die Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker vandaag in Straatsburg presenteert tijdens zijn State of the Union- speech, de jaarlijkse Europese ‘troonrede’. In de lidstaten groeit verzet tegen dit voorstel vanwege de kosten (11,8 miljard tot 2027) én het verlies aan soevereiniteit: in noodsituaties kunnen de Europese grenswachters de taken van de nationale douaniers overnemen.
Het is de laatste volwaardige State of the Union van Juncker. Volgend jaar september zal hij nogmaals spreken, maar dan staat zijn opvolger al klaar. Betrokken EU-ambtenaren verzekeren dat de speech geen politiek testament wordt, er zitten volop nieuwe plannen in. Juncker vindt dat het aan anderen is om zijn ‘politieke erfenis’ te beoordelen.
Migratie domineert het Europese en nationale politieke debat sinds 2015, het jaar dat circa een miljoen migranten de EU bereikten. Hoewel de aantallen sindsdien drastisch zijn gedaald, verdeelt de angst voor een nieuwe migratiegolf de lidstaten. Juncker legt vandaag niet langer de nadruk op een eerlijker verdeling van de migranten over de EU-landen, een overwinning voor de Oost-Europese lidstaten die zich tegen Brusselse asielquota verzetten.
Juncker kiest nu voor betere bewaking van de Europese buitengrenzen, het tegenhouden van migratiestromen binnen de EU (op weg naar Duitsland, Zweden Groot-Brittannië en Nederland) en het terugsturen van illegalen naar hun thuisland. Het EU-grensagentschap moet deze taken mee helpen uitvoeren. Hoewel de regeringsleiders steeds om dergelijke maatregelen hebben gevraagd, schrikt een deel nu terug voor de kosten en het machtsverlies.
Uit het vertrouwelijke voorstel blijkt nog dat van de tienduizend grenswachters er drieduizend in vaste dienst van de EU komen. De andere zevenduizend zijn nationale douaniers die verplicht door de lidstaten moeten worden uitgeleend aan het agentschap, dat ook grotendeels hun salarissen betaalt. Er is door de brexit nu al een tekort aan douaniers in verschillende lidstaten.
Waarschuwen tegen nationalisme
Juncker heeft zijn toespraak in zeer kleine kring voorbereid, zelfs de andere Commissarissen kennen de tekst niet. Volgens betrokkenen zal Juncker wijzen op de bedreigingen voor de EU van buitenaf (Rusland, China), onzekerheden (Trump) en de splijtzwammen binnen de EU (populisten in Polen, Hongarije, Italië). Zijn hoofdboodschap is: houd de EU na de brexit bij elkaar. Voor een krachtdadiger optreden van de EU in de wereld pleit hij voor minder veto’s voor de lidstaten bij buitenlands beleid en een kleinere Commissie.
De Commissievoorzitter wil voorts de Europese privacywetten aanscherpen om buitenlandse inmenging van de Europese en nationale verkiezingen te voorkomen. Ook komen er maatregelen tegen het witwassen van crimineel geld en de financiering van terreurgroepen door banken. Het Europees Openbaar Ministerie moet terreurbestrijding als taak erbij krijgen.
Verder belooft Juncker macht terug te geven aan de lidstaten: zo wil hij af van de Europees afgesproken wisseling van winter- naar zomertijd. Volgens betrokkenen zal hij ook waarschuwen voor de nationalistische ideeën van de populisten. Hij hamert op Europese soevereiniteit: meer samenwerking tussen de lidstaten en macht voor Brussel om de grote problemen (migratie, klimaat, veiligheid) aan te pakken.