1,77 miljard vrij voor sociale woningen, amper een kwart besteed. ‘Minister Diependaele bestuurt slecht’

Slechts een kwart van het geld dat de Vlaamse regering klaar heeft voor de bouw en renovatie van sociale woningen is dit jaar al effectief gebruikt. Ingewikkelde procedures en een lastige fusie op het terrein zijn de voornaamste boosdoeners.

“De investeringskredieten zijn historisch hoog deze legislatuur: in totaal 4,5 miljard euro.” Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) herhaalt het graag: hij maakt grote sommen geld vrij voor sociale woningen.

De nood is ook hoog. Er staan intussen bijna 170.000 mensen op de wachtlijst. Ter vergelijking: in Vlaanderen zijn er in totaal 165.000 sociale woningen, die al allemaal ingenomen zijn. En ook al worden er via sociale verhuurkantoren nog eens 11.000 woningen op de privémarkt verhuurd, het totale aanbod blijft sowieso veel te laag.

Het grote probleem: het geld waar Diependaele het over heeft, geraakt niet uitgegeven. Van de 1,1 miljard euro die de Vlaamse regering dit jaar beschikbaar stelt voor leningen voor de bouw en renovatie van sociale woningen werd tot en met september respectievelijk 194 miljoen euro (bouw) en 257 miljoen euro (renovatie) toegekend. Dat blijkt uit cijfers die Vlaams Parlementslid Maxim Veys (Vooruit) opvroeg. “Met andere woorden: minister Diependaele bestuurt slecht”, zegt hij. “Hij krijgt het geld niet omgezet in woningen.”

Dat niet het hele potje geld besteed wordt, is een oud zeer. Ook de voorbije jaren waren er op het einde van het jaar telkens overschotten. Het restbedrag gaat telkens mee naar het volgende begrotingsjaar. Intussen is het potentiële budget voor de bouw en renovatie van sociale woningen op die manier opgelopen tot 1,77 miljard euro. “In september was op die manier slechts 25 procent van de middelen toegewezen”, zegt Veys. Voor de laatste drie maanden blijft dus nog 1,3 miljard euro over.

De achterstand van de uitgaven is nu groter vergeleken met de vorige jaren in september. Een inhaalbeweging in de laatste maanden van het jaar is in theorie nog mogelijk, maar de volledige achterstand goedmaken lijkt weinig realistisch. “Deze cijfers maken ook mij bezorgd”, zegt Björn Mallants, directeur van de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen.

Aan de grondslag ligt een grote fusie-operatie op het terrein. Vanaf januari 2023 slaan de sociale huisvestingsmaatschappijen (die sociale woningen bouwen) verplicht de handen in elkaar met de sociale verhuurkantoren (die privéwoningen doorverhuren aan mensen met een hoge woonnood). Dat brengt heel wat onzekerheid mee. “Veel maatschappijen weten nog niet waar ze in 2023 zullen staan”, zegt Joy Verstichele, coördinator van het Vlaams Huurdersplatform. “Dan is het niet verwonderlijk dat ze terughoudend zijn om te investeren in projecten op plaatsen waar ze nog niet zeker van weten of ze er actief zullen zijn. Dat is een erg wrange vaststelling met deze wachtlijst.”

Daarnaast zijn de complexe procedures minstens even belangrijk. Voor een nieuw project moet een gemeente op zoek naar de juiste grond, en dan moeten nog alle vergunningen worden aangevraagd. “De vraag die we ons moeten stellen is of de doorlooptijd van dossiers, van aanvraag tot spade in de grond, langer wordt of niet”, zegt Mallants.

Vlaams minister van Wonen Diependaele erkent dat de kredieten sneller kunnen worden opgenomen. Hij wijst als oorzaak naar de coronacrisis, maar ook naar de fusie. “Deze hervorming is evenwel broodnodig”, zegt hij. De minister richtte recent een taskforce op om te onderzoeken wat de oorzaak is voor de vertraging.