Zonder geologen is de transitie naar een duurzame wereld gedoemd te falen

Manuel Sintubin (KU Leuven) en Stephen Louwye (UGent) zijn voorzitters van de opleidingscommissie geologie. Marc De Batist is voorzitter van de vakgroep geologie (UGent). Jan Elsen is voorzitter van de afdeling geologie (KU Leuven).

De inschrijvingen voor de bacheloropleidingen geologie aan de KU Leuven en de UGent bereiken dit academiejaar een nooit gezien dieptepunt. Aan de KU Leuven tellen we elf nieuwe generatiestudenten, aan de UGent dertien. Het bevestigt de neerwaartse trend die zich al een decennium manifesteert. Verontrustend is dat dit tegen de trend ingaat van alle andere studierichtingen aan onze wetenschapsfaculteiten.

In tijden waarin de relatie tussen mens en onze planeet niet uit het maatschappelijk debat te branden is, valt deze tanende interesse voor geologie des te meer op, zeker nu de klimaatjongeren de stap zetten naar het hoger onderwijs. Waarom vinden uitgerekend zij de weg naar de opleiding geologie niet?

Een belangrijk pijnpunt waarmee geologie in Vlaanderen geconfronteerd wordt kennen we al sinds lang. We weten dat leraars aardrijkskunde in het secundair onderwijs een niet te onderschatten rol spelen in de studiekeuze voor geologie. Uit navraag bij geologiestudenten blijkt keer op keer dat ze de passie voor geologie te pakken kregen van een inspirerende aardrijkskundeleraar die ook de geologische kant van aardrijkskunde vol enthousiasme onderwees. Hier stelt zich het probleem dat vakleraren aardrijkskunde met een geo-opleiding (geografie of geologie) zo stilletjes aan eerder de uitzondering dan de regel aan het worden zijn. En de vele leraars aardrijkskunde zonder geo-opleiding hebben niet echt kaas gegeten van wat de moderne geologie behelst.

Daar komt bij dat het vak aardrijkskunde, omwille van de nadruk op de interactie mens-aarde, door scholieren niet ervaren wordt als een ‘echt’ STEM-vak. Geologiestudenten vertellen ons dat zij pas tijdens hun studies ontdekken dat net geologie het ‘summum’ is van de natuurwetenschappen: alle andere natuurwetenschappen zijn nodig om uiteindelijk de geheimen van onze planeet te doorgronden.

Voor jongeren, maar ook voor het brede publiek, heeft geologie nog steeds de perceptie tegen. Geologen worden al te vaak gezien als de bad guys, de vaandeldragers van de fossiele industrie, van de vervuilende mijnbouw. Des te zorgwekkender is dat een dergelijke negatieve framing bestendigd wordt in studiewijzers. Zoekende scholieren krijgen bijvoorbeeld de vraag voorgeschoteld of ze graag op een boorplatform zouden werken. Dat is de geologie van het verleden.

Dat we in Vlaanderen niet alleen staan is misschien een troost. De achteruitgang van geologie blijkt een wereldwijd fenomeen. Van Australië tot Canada sneuvelen geo-opleidingen aan universiteiten. De terugvallende studentenaantallen zijn doorgaans de reden om deze opleidingen te schrappen. Zo komen we natuurlijk in een vicieuze cirkel terecht. Want hoe krijgen we vakbekwame aardrijkskundeleraars die voor meer geologiestudenten kunnen zorgen als geo-opleidingen aan universiteiten verdwijnen?

Net nu, op dit kantelpunt in onze geschiedenis, heeft de wereld meer dan ooit geologen nodig. Geologen zijn immers onontbeerlijk om de energietransitie te realiseren, de klimaatopwarming een halt toe te roepen en mensen te beschermen tegen extreem weer, aardbevingen en ander natuurgeweld. Om het brede publiek mee te krijgen in het transitieverhaal is meer dan ooit een beter begrip nodig van hoe onze wonderlijke planeet werkt. En enkel geologen kunnen dit begrip bijbrengen.

Geologen zijn niet langer deel van het probleem. Moderne geologen zijn nu de good guys, deel van de oplossing. Wie gaat anders de hoogstnoodzakelijk grondstoffen vinden voor de energietransitie? Wie gaat de reservoirs karakteriseren om atmosferisch CO2 op te slaan, of de gesteenten karakteriseren om dat CO2 definitief in steen vast te leggen? Wie gaat de geothermische reservoirs vinden? Wie gaat de megasteden voorbereiden op de onvermijdelijke aardbeving? Wie gaat de mineralogie van klimaatneutrale bouwmaterialen karakteriseren? Inderdaad, de geologen.

Geologen hebben mede de sleutel in handen om de uitdagingen van de 21ste eeuw tot een goed einde te brengen. Zonder geologen is de transitie naar een duurzame wereld gedoemd te falen. Ook in Vlaanderen. We roepen de jongeren op voor geologie te kiezen. Een uitdagende toekomst ligt voor jullie. En de wereld zal jullie dankbaar zijn. Jullie zullen het verschil maken op weg naar een duurzame wereld.