Zit de doorsnee-Brit echt te wachten op een nieuwe Thatcher?

Een maand geleden toonde Liz Truss zich als nieuwe Britse premier klaar om de economie aan te pakken, de koopkracht te verhogen, en terug te gaan naar de tijd van haar iconische voorbeeld Margaret Thatcher. Alleen deed haar rolmodel er elf jaar over om haar partij tegen zich in het harnas te jagen en moet Truss nu al achterom kijken om de volgende aanval af te weren.

Vanuit een drang om een schokgolf teweeg te brengen en daarmee haar imago als sterke leider vanaf dag één te vestigen, negeerde premier Truss goeddeels de realiteit van de actuele problemen. Een regering die zwaar knipt in de inkomsten en tegelijk de uitgaven opdrijft, moet aantonen hoe die maatregelen de economie erbovenop helpen én hoe de schuldenlast ingeperkt kan worden. De financiële markten volgden haar blinde geloof in de weldadige werking van neoliberale principes niet.

Evenmin geeft Truss blijk van voeling met de bevolking. In de partijverkiezing schatte ze goed in dat de neoliberale strekking haar de overwinning zou kunnen bezorgen, maar zit de doorsnee-Brit echt te wachten op een nieuwe Thatcher? Wie geeft aan de rijken en een aalmoes overlaat voor de armen, wint geen verkiezingen en krijgt nu al klappen in de polls.

Helemaal onbegrijpelijk is haar houding in haar partij. De Conservatieven zijn een coalitie van vele strekkingen, die een partijleider moet zien te verenigen. Truss maakt daar geen aanstalten toe. Integendeel, het door velen als asociaal gepercipieerde beleid staat haaks op de meer sociaal voelende Tory-facties. Met radicale maatregelen polariseert Truss dus niet alleen tussen haar partij en Labour, maar evenzeer binnen haar partij, die door de brexit al zo verdeeld was.

Het ontbeert Truss ook aan democratische legitimiteit. Ze werd tot premier verkozen door 0,6 procent van de Britten. Haar ruime meerderheid in het Lagerhuis erfde ze van haar voorganger, die bovendien met een partijprogramma verkozen werd dat zo sterk afwijkt van wat Truss aankondigde dat zelfs de eigen partijleden haar ongegeneerd terugfluiten. Wellicht had Truss gehoopt op een triomfantelijke intrede op het partijcongres dat deze week loopt, maar het wordt spitsroeden lopen tussen partijgenoten die dagenlang een podium krijgen om kritiek te spuien.

De plotse ommezwaai om de belastingverlaging voor de hoogste inkomens in te trekken zal Truss niet gauw te boven komen. Haar gecultiveerde imago van onverstoorbare leider ligt al meteen aan diggelen en haar gematigde partijgenoten hebben bloed geroken. De een na de ander – zelfs een lid van haar kernkabinet – eist verdere concessies. Waarom bijvoorbeeld weigert Truss om de sociale uitkeringen te indexeren zoals Johnson dat beloofde?

Hoe weinig economische en politieke feeling kan een premier bezitten? Een aangepast budgettair voorstel dat bovendien doorgerekend is door de Britse begrotingswaakhond, kan de schade nog beperken. Maar wat zal er overblijven van de principes en ambities die Truss had voorgespiegeld? Haar krediet is na een maand al opgebruikt, en wie te veel bochten maakt, gaat vroeg of laat zwalpen.