Zet een paar pond in bij de bookies en geniet van het brexitspektakel

Bert Wagendorp is columnist bij de Volkskrant.

Het is zaak vanavond af te stemmen op de BBC, om getuige te zijn van de voorlopige climax van het brexitdrama: de stemming in het Lagerhuis over de door premier May afgesproken deal met de EU. Ik raad u aan er, nu het nog kan, de lekkerste Pringles bij te pakken (salt and vinegar) en een smakelijk Engels biertje (Old Speckled Hen). Ontspan en laat het over u heenkomen. Probeer niet te begrijpen wat zich voor uw ogen voltrekt en wat daarvan de consequenties zullen zijn, want dat is onmogelijk. Niemand begrijpt het nog. Geniet onbevangen van het spektakel en zet, om het nog wat spannender te maken, een paar pond in bij de bookies.

In NRC Handelsblad stond gisteren een graphic die duidelijk moest maken wat zich na welke uitslag van de stemming zal gaan voltrekken. Het was een moedige poging, maar hij faalde. Ik begon braaf bij ‘Start’, maar na de eerste afslag was ik de weg in het doolhof al finaal kwijt.

Volgens de laatste telling van Sky News zal May de stemming met 422 tegen 197 verliezen. Zo’n dramatische nederlaag betekent haar einde. Gisteren was de premier in Stoke-on-Trent, ook wel de ‘brexithoofdstad’ van het land genoemd, omdat in 2016 bijna zeventig procent van de bevolking voor vertrek uit de EU stemde. May zei dat een afwijzing van haar deal betekent dat de brexit niet doorgaat.

Dat begint, in de complete wirwar van mogelijke scenario’s, een steeds duidelijker rode lijn te worden. Maandag bracht een aantal parlementsleden alvast een wetsvoorstel in gereedheid waarin staat dat er een nieuw referendum moet komen waarin het volk kan kiezen tussen de deal van May of het afblazen van de brexit. De verwachting is dat een meerderheid van de kiezers voor het laatste zal stemmen. Leve het referendum, leve de stem van het volk.

Om de urgentie van de stemming nog wat te benadrukken, verliet staatssecretaris Mel Stride van Financiën gisteren het kabinetsoverleg met een rode map waaruit een wit stuk papier stak. Daarop stond: ‘No food’ en ‘No Channel Tunnel’, als mogelijke probleempjes na een ‘No deal’.

Het is in de naoorlogse Europese geschiedenis vermoedelijk niet eerder voorgekomen dat een land zonder directe oorlogsdreiging zo in een compleet onoverzichtelijke chaos is beland. Het oudste parlement ter wereld (na dat van IJsland) verkeert in een aandoenlijke chaos. Zelfs de speaker, John Bercow, zou betrokken zijn bij een samenzwering ter voorkoming van een brexit. Labour-MP Tulip Siddiq heeft haar geplande keizersnede uitgesteld en zal zich door haar echtgenoot in een rolstoel door het ‘No’-poortje laten duwen. Hopelijk zien we vanavond nog een paar lammen en blinden voorbijtrekken.

Het feest van de democratie is in Engeland uitgelopen op een ordinaire dronkemansparty waar de gasten in de gordijnen hangen en elkaar de tent uit vechten. Met democratie heeft het allemaal weinig meer te maken. Persoonlijke en partijpolitieke belangen zijn belangrijker geworden dan de vraag of het land gebaat is bij een brexit. Er is ook niemand meer die op die vraag het antwoord weet.

Het brexitreferendum heeft een stabiel land gespleten en haar politici veranderd in lemmingen die zich van de witte kliffen in zee storten. Dat heeft voor magistraal theater gezorgd, maar het is ook best tragisch.

Ik verwacht dat het onvoorstelbare werkelijkheid zal worden en dat we de Britten binnen afzienbare tijd met hangende pootjes in Brussel zien. Of ze er misschien toch bij mogen blijven. Nou oké dan, op voorwaarde dat het voortaan is afgelopen met die bloody hoogmoedswaanzin.