Xi Jinping, koelbloedige vredesduif met dubbele agenda

Astrid Pepermans is senior researcher aan het Egmont Instituut Brussel.

Maandag omstreeks 13 uur landde de Chinese President Xi Jinping op de luchthaven van Vnukovo in Moskou om er zijn driedaagse staatsbezoek aan Rusland aan te vatten. Naar eigen zeggen zet China hiermee zijn koelbloedige vredesduif in. President Xi, ondertussen een internationaal diplomatiek zwaargewicht, zal oproepen tot het herstel van de orde en de stabiliteit in Oost-Europa.

China’s vredesplan en het Iraans-Saudi-Arabisch succesverhaal – waarbij Xi er eerder deze maand in slaagde als bemiddelaar op te treden – dragen bij aan de geloofwaardigheid van China’s nobele vredesmissie. Maar laten we wel wezen. Oekraïne is slechts een detail op de agenda van deze Chinese vredesduif. Bij oorlog is niemand gebaat, ook een economisch vertragend China niet. Toch verbleekt de Oekraïense vredesmissie naast China’s echte bestemming; een alternatieve wereldorde waarin het globale Zuiden, met China op kop, de regie bepaalt.

Xi Jinping trekt daarvoor naar zijn onoverkomelijke bondgenoot. Rusland is China’s grootste buurland, rijk aan grondstoffen en geleid door een gelijkgezinde autocraat. De westerse sancties in het kader van de Oekraïne-crisis hebben Rusland nog meer in de armen van China geduwd. De bilaterale handel piekte in 2022 met een waarde van 177 miljard euro. Rusland biedt China zijn gas- en oliereserves aan tegen erg scherpe prijzen en een nieuwe gaspijplijn van 2.600 kilometer door Mongolië heen naar het Chinese vasteland is in de maak.

Westerse exportbeperkingen van hoogtechnologische producten worden dan weer omzeild door de Russische import van, weliswaar minder vernuftige, Chinese exemplaren. Het ‘onbegrensde Sino-Russische strategische partnerschap’, dat vastgelegd werd aan de vooravond van de Russische invasie in Oekraïne, wordt op geen enkele manier in twijfel getrokken.

Dit legt meteen ook de dubbelzinnigheid bloot van Xi’s vredesplan voor de Oost-Europese regio. De Chinese president heeft de mond vol van de basisprincipes van het internationale recht: het respect voor nationale soevereiniteit en internationale vrede. Hoewel de Russische invasie in Oekraïne net deze basisprincipes op brutale wijze schendt, ziet China af van een duidelijke veroordeling. Een Chinese erkenning van het recente arrestatiebevel, uitgevaardigd door het Internationaal Strafhof in Den Haag naar aanleiding van Poetins oorlogsmisdaden, is hoogst onwaarschijnlijk.

De Russische en de Chinese belangen botsen in toenemende mate met de bestaande internationale principes geschoeid op Amerikaanse leest. Poetin en Xi willen de architectuur die het Westen unilateraal heeft uitgezet na de val van de Berlijnse muur omgevormd zien naar een multipolaire structuur waarin hun staatsbelangen sterker verankerd zijn.

Of Xi hiervoor zo ver wil gaan door wapens te leveren aan Rusland kan worden betwist. Een nakend gesprek met president Zelensky toont aan dat Xi de gemoederen effectief tracht te bedaren. Maar het belang van de economische wapens die China Rusland aanhoudend verschaft valt niet te onderschatten. De oorlog in Oekraïne, hoe ontwrichtend en ongewenst ook, levert China als ‘neutrale’ bemiddelaar een sterke machtspositie ten aanzien van Rusland en een groter tegenwicht ten aanzien van de Verenigde Staten op.