Wordt de slogan ‘niet mijn kernuitstap’ binnenkort even populair als de hashtag #nietmijnregering?

Alain Gerlache overschouwt de politieke actualiteit. Zijn column verschijnt op maandag.

Door vorige zaterdag op Radio 1 in de discussie over de kernuitstap de institutionele atoombom uit de kast te halen, heeft Bart De Wever eens te meer bewezen dat hij explosieve beeldspraak niet schuwt. Die uitdrukking werd immers voor het eerst gebruikt in een dossier over een wapenexport, ook een delicaat onderwerp. De voorzitter van de N-VA toont nogmaals dat hij zijn klassiekers kent en zeker die van de Volksunie, de eerste partij waar hij lid van was. In 1991 stapte de VU uit de regering Martens VIII, waar ze samen met de Vlaamse en Franstalige christendemocraten en socialisten deel van uitmaakte, uit protest tegen de verkoop van Waalse wapens aan het Nabije Oosten, een onderwerp dat op de regeringstafel lag. Toen de Vlaams-nationalisten de verkoop blokkeerden, dreigde de socialistische vicepremier Philippe Moureaux met wat hij ‘een institutionele atoombom’ noemde: om de Waalse economische belangen te beschermen, zou de Waalse overheid een vergunning voor de verkoop afleveren – ook was ze daar wettelijk niet toe bevoegd.

In zijn memoires schreef premier Wilfried Martens (CVP) dat hij het conflict kon ontmijnen door de beslissing door te schuiven naar regionale ministercomités, binnen de regering die toen nog niet ‘federaal’ heette. Die feitelijke regionalisering van de wapenhandel kon de val van de regering niet voorkomen maar het probleem was opgelost en de wapenverkoop ging door. Pas veel later, in 2003, werd de bevoegdheid officieel aan de gewesten overgedragen. De institutionele atoombom kon weer de kast in. Maar het begrip bleef in het Belgische politieke jargon bestaan als een dreigement om, in het geval van een onoverkomelijk communautair conflict, uit het grondwettelijke kader te stappen. Jean-Luc Dehaene, indertijd vicepremier en minister van Institutionele Hervormingen, zag het goed toen hij verklaarde: “Moureaux kan dan wel zeggen dat hij zijn atoombom niet gebruikt heeft, het feit dat ze nu bestaat, is voortaan een bedreiging voor het hele systeem.”

Schijn van koelbloedigheid

Het is dus geen verrassing dat Bart De Wever naar die episode verwijst om de regionalisering van de energie te eisen, indien zijn aanbod van een wisselmeerderheid tegen de kernuitstap wordt verworpen. Die kernuitstap krijgt volgens hem in Vlaanderen slechts van één kleine partij steun: Groen. Hij vergeet dat ook de PVDA tegen kernenergie gekant is, maar soit... In feite is de politieke boodschap van de N-VA dezelfde sinds het aantreden van de Vivaldi-coalitie: de federale regering heeft geen meerderheid in Vlaanderen en voert een beleid dat ingaat tegen de Vlaamse belangen. Wordt de slogan ‘niet mijn kernuitstap’ binnenkort even populair op de sociale media als de hashtag #nietmijnregering?

De partijen die zowel in de federale als in de Vlaamse regering zitten, Open Vld en CD&V, protesteren wel tegen het voorstel van de voorzitter van de N-VA, maar staan nu zwaar onder druk. Dat hebben ze ook zelf gezocht. Door een nieuw uitstel van de beslissing over de kernuitstap te aanvaarden, nu tot 18 maart, heeft de federale regering van Alexander De Croo de deur geopend voor het lobbywerk van alle kanten. De hoge energieprijzen en de spanningen met Rusland maken de besluitvorming nog ingewikkelder. De leiders van de groene partijen proberen de schijn van koelbloedigheid op te houden, maar de vraag is of hun basis nog wil wachten op de verwezenlijking van de wet van 2003. Georges-Louis Bouchez, de voorzitter van de MR, gooit voor één keer geen olie op het vuur – verbazend maar slim gespeeld. En ook bij de Parti Socialiste blijft het stil: zij zit geklemd tussen haar nieuwe en tot nu toe weinig succesvolle ecosocialisme en de bezorgdheid bij haar basis over de stijgende energiefactuur.

Bovendien heeft de PS de handen vol met de verdediging van de regeringsbeslissingen in het dossier van de arbeidsdeal. Dat akkoord wordt zwaar onder vuur genomen door de topman van de socialistische vakbond, de Luikenaar Thierry Bodson, die stelt dat “de regering voor eens en voor altijd heeft bewezen dat ze het patronaat belangrijker vindt dan de werknemers”. Aangezien in het noorden van het land vooral de werkgeversorganisaties de arbeidsdeal niet ziet zitten, steekt het idee van een regionalisering van het arbeidsmarktbeleid de kop op. Regionaliseren lijkt in dit land al lang de enige oplossing voor elk probleem. Zelfs zonder de bedreiging van een institutionele atoombom waarvan de uitvinder geen Vlaams-nationalist was maar een Franstalige socialist.