Wie van Monty Python hield, geraakt niet uitgekeken op onze rechtsstaat

Mark Elchardus is emeritus professor sociologie aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij schrijft tweewekelijks op zaterdag, afwisselend met Vincent Stuer.

Verbazend, de stelligheid waarmee Rik Coolsaet en Thomas Renard hier schreven dat het veiliger is IS-terroristen terug naar België te halen dan ze in de wijde wereld te laten dolen (DM 25/2). Op welke ervaring of onderzoek steunt dat?

Het is toch helder dat het leven voor die mensen ondraaglijk was in onze seculiere samenleving. Zo pijnlijk dat de breed uitgesmeerde wreedheden van het kalifaat een onweerstaanbare aantrekkingskracht hadden op hun gekwetste gemoederen. Hoe meer verkrachtingen, geweld en bloed, hoe meer de rekruten voor het kalifaat toestroomden.

Meent men echt dat die mensen na een korte therapeutische gevangenisstraf vreedzame medeburgers worden? In het huidige Europa dan nog, waar terrorisme en vergeldingsterrorisme, religieus en extreemrechts terrorisme elkaar aanzwengelen. Daarenboven zijn al duizenden IS-strijders uit de kampen gevlucht, gevolg gevend aan de oproep om de strijd voort te zetten in Europa en Centraal-Afrika. Wat maakt het uit of een handjevol IS-Belgen zich bij hen voegt of op onze kosten meteen naar België wordt gechauffeurd?

Dwangsom

De Belgische overheid wil wel de kinderen van de IS-strijders terughalen, niet de strijders zelf. Die laatste beschouwen hun kinderen echter als een ticket voor een comfortabeler leven. In afwachting van de wederopstanding van het kalifaat liever even samen met de broeders en zusters de jihad prediken in een Belgisch prison dan ontbering te lijden in kamp Al-Hol. Men kan daarin komen.

Niet dat alles aan deze zaak te begrijpen valt. Zo vraag ik me af waarom ouders die hun kinderen willen opvoeden in de gruwel van IS, door wier toedoen die kinderen leven in “erbarmelijke en mensonterende omstandigheden”, om hun advocaat te citeren, al niet lang ontzet zijn uit de ouderlijke macht. Waarom laten de instellingen die wij belasten met jeugdbescherming het afweten? Het is toch overduidelijk dat deze ouders de gezondheid en de veiligheid, ja het leven van hun kinderen in gevaar brengen?

Er zijn tal van kinderen die in erbarmelijke omstandigheden leven, onder meer, vlakbij, in de vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden. Hun ouders zijn gevlucht, niet gaan strijden voor barbaarsheid. Laten we een aantal van die gezinnen bescherming en een toekomst geven hier. Men geeft prioriteit aan de IS-kinderen omdat die zogezegd de Belgische nationaliteit hebben. Maar hebben zij die? Welke autoriteit stelde de geboorteakte op, bij welke ambassade werden de kinderen ingeschreven? Er zijn naar schatting 180 minderjarige kinderen in Syrië en Irak, “die een band hebben” met België. Drie kwart daarvan werd daar geboren. Hoeveel hebben effectief de Belgische nationaliteit en hoe werd/wordt dat precies bepaald?

Laten we aannemen dat de rechter die België verplicht een tiental van die kinderen terug te halen zeker weet dat het om Belgische kinderen gaat. Hij legde in elk geval een dwangsom op, een schadeloosstelling – 50.000 euro per dag – als België onvoldoende inspanningen levert om de kinderen naar hier te brengen. Onze overheid beweert dat zij de nodige inspanningen levert. Toch oordeelt die rechter dat Belgen zoals u en ik, die niet gingen strijden voor het kalifaat, een viertal gezinnen die dat wel deden schadeloos moeten stellen. Daar komt het op neer.

Jihad als loterij

Was het oplopen van die som niet tijdelijk gestopt, dan zou zij inmiddels bij de twee miljoen bedragen. Laten we dat even concreet maken. Neem vier Belgische gezinnen, Greet en Peter, Marina en Thomas, Niama en Ahmed, Hannah en Piotr. Ze hebben elk twee kinderen. Beide ouders gaan uit werken, verdienen iets meer dan gemiddeld, bij de 3.500 netto per gezin per maand. Die vier gezinnen zouden inmiddels om de IS-terroristen schadeloos te stellen voor de gevolgen van hun fanatisme meer dan tien jaar lang al hun inkomen aan hen moeten afstaan. Jihad als loterij: drie keer een verkrachting, drie keer een steniging, drie keer een afgesneden hoofd… Jackpot van een paar miljoen. Niet kalief Abu Bakr al-Baghdadi of zijn opvolger bedacht dit, maar een Brusselse rechter.

Toen de schadeloosstelling al was opgelopen tot een half miljoen klopte de deurwaarder aan. Pas toen tekende de Belgische overheid beroep aan. Afgelopen woensdag oordeelde de dwangsommenrechter dat de schadeloosstelling terecht is en niet te hoog (Nieuwsblad, 26/2), maar hij bedacht een “truuk”. We moeten de schadeloosstelling pas betalen als we de kinderen niet hebben teruggebracht drie maanden nadat de moeders een verklaring tekenen dat zij hun kinderen laten gaan zonder mee te komen.

Niemand die weet hoe men dat te tekenen papier in Al-Hol krijgt, laat staan de moeders ertoe brengt het te tekenen. Daarmee lijkt het effectief betalen van de schadeloosstelling van de baan, maar blijft een beslissing die barbaarsheid beloont nog steeds overeind. Wie van Monty Python hield, geraakt niet uitgekeken op onze rechtsstaat.