We moeten niet bang zijn. Maar ook niet langer naïef: het moet anders in Molenbeek en daarbuiten

"We moeten niet bang zijn, we moeten wel alert zijn." Zo reageerde Françoise Schepmans (MR), burgemeester van Sint-Jans-Molenbeek, op 15 januari van dit jaar op het feit dat mannen uit Molenbeek omkwamen bij een antiterreuractie in Verviers. Mannen die enkele aanslagen in ons land planden. Eerder verbleef Mehdi Nemmouche, die in 2014 de moordpartij pleegde op het Joods Museum in Brussel, in Molenbeek, net als een van de daders van de terreuraanslag in Madrid in 2004.

Later op het jaar zou uitkomen dat de alertheid van Schepmans niet kon voorkomen dat Ayoub El Khazzani (25), de man die in augustus een aanslag probeerde te plegen op de Thalys, ondergedoken had geleefd in haar gemeente.

Nu blijkt dat minstens twee daders van de aanslagen in Parijs in Brussel en Molenbeek zouden hebben gewoond. En werden er extra personen gearresteerd tijdens het eerste onderzoek. Een gemeente als Molenbeek, die in Europese context nog geen speldenprik groot is, krijgt het dus niet voor elkaar om het kaf van het koren te scheiden onder haar inwoners. Kan niet voorkomen dat tientallen jonge inwoners naar Syrië afreizen om er te gaan vechten en kan dus met alle beschikbare antiterreurmiddelen geen enkele van voorgenoemde daders tijdig detecteren en onderscheppen. Niet nu, niet de afgelopen vijftien jaren.

PS

Schepmans, die drie jaar geleden de burgemeesterssjerp afhandig maakte van de legendarische PS'er Philippe Moureaux, bestuurt een gemeente op de rand van het faillissement. Een erfenis die loodzwaar is en impliceert dat de gemeente kampt met een torenhoge werkloosheid maar ook met een illegale economie en de daarbij horende criminaliteit.

Het voormalige PS-bestuur valt veel te verwijten. Zegt politicoloog Bilal Benyaich vandaag in De Morgen: "De PS heeft uit electorale overwegingen zware fouten gemaakt in Brussel. Die partij heeft echt naar de pijpen van deze mensen gedanst om hun stemmen binnen te halen. Zij zijn er mee verantwoordelijk voor dat er nu kleine monsters in Brussel rondlopen."

Maar ook Schepmans weet het tij niet te keren. Terwijl de burgemeesters uit Vilvoorde, Mechelen en Antwerpen snel hun eigen problemen benoemden en extra hulp en middelen inriepen, bleef het in Molenbeek opvallend stil. Alsof door de problemen niet te benoemen de problemen wel zouden verdwijnen.

Opkuisen

Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) wil nu orde op zaken stellen in Molenbeek en de rest van Brussel. Hij wil de gemeente "opkuisen" en "het probleem met wortel en tak uitroeien". Misschien dat hij ook eens kan uitleggen waarom zijn eigen politiediensten de aanslag niet zagen aankomen, net als ze niet kunnen voorkomen dat in Brussel de kalasjnikovs nog steeds zorgeloos over de toonbank gaan.

Bronnen binnen de inlichtingendiensten van ons land vertellen hoe zij te weinig kunnen infiltreren in extremistische kringen wegens een gebrek aan de juiste profielen binnen hun personeel - mensen met de juiste kennis van taal, godsdienst en achtergrond. "We moeten continu rekening houden met een aanslag in ons land", zegt Jambon.

Als blijkt dat België cruciale informatie miste in het Parijse drama omdat Brussel met zijn 19 gemeenten en evenveel versnipperde politiediensten coördinatie en opvolging van mensen en info mist, dan zal Jambon meer mogen 'opkuisen' dan Molenbeek alleen.

Vluchtelingen

Jambon en zijn collega's staan voor de opdracht problemen te benoemen en aan te pakken zonder een hele bevolkingsgroep te stigmatiseren of te raken aan de westerse waarden en openheid.

Een gemeente 'opkuisen' hoeft niet, de juiste mensen oppakken en berechten wel. Grenzen sluiten hoeft ook niet, de mannen en vrouwen die in staat zijn tot deze gruweldaden wonen hier al. Dat bewijzen de aanslagen in Parijs.

Wie het aandurft de Syrische vluchteling die zich onder de daders bevond, het bewijs te maken van een falend Europees vluchtelingenbeleid, heeft enkel tot doel de samenleving nog meer te polariseren.

In Beiroet, Libanon, vielen afgelopen vrijdag 41 doden en 200 gewonden bij een dubbele zelfmoordaanslag die door IS werd opgeëist. In Syrië alleen al zijn meer dan 200.000 doden gevallen. Het hele Midden-Oosten wordt dagelijks opgeschrikt door terroristische aanslagen en oorlogsmisdaden. Honderd procent van de vluchtelingen ontvlucht dit geweld. Terroristen die met hen meereizen zijn geen vluchtelingen. Vluchtelingen zijn dan ook geen terroristen.

De islam als godsdienst veroordelen hoeft ook niet. Wel de imams aanpakken die nog dagelijks ongestoord kunnen aanzetten tot haat. De extremisten die via allerhande kanalen jongeren opruien moeten worden gestopt. En zij die ervoor kiezen om onder het mom van hun godsdienst oorlog te gaan voeren in Syrië, moeten ook zo berecht worden bij hun eventuele terugkeer.

Europa

Europa mag een niveau hoger schakelen. Het mag de naïviteit van zich afschudden dat alleen politieke wil het tij kan keren. Er moet nu ook gehandeld worden. Repressief door elke vorm van intolerantie ten opzichte van de westerse waarden aan te pakken. En daarin consequent zijn. Offensief door een grote groep jongeren die vatbaar zijn voor de extremistische IS-gedachte, eindelijk een toekomstperspectief te geven. Internationaal door eindelijk de knoop door te hakken of we de oorlog in Syrië nu wel of niet actief willen mee beëindigen. Nationaal door een gepast antwoord te bieden op oprukkend rechts-extremistische nationalistische partijen.

De onschuldige slachtoffers in Parijs verdienen geen verbale politieke recuperatie. Maar de aanslag in Parijs die volgens vele experts en politici onwaarschijnlijk leek, heeft nu wel plaatsgevonden. De slachtoffers verdienen dus wel wat iedereen nu van onze politieke leiders verwacht.

We moeten niet bang zijn. We moeten niemand bang maken. Maar we moeten ook niet langer naïef zijn. Het moet anders in Molenbeek, de rest van Brussel en daarbuiten. Alert zijn volstaat niet. We moeten niet bang zijn. Van geen godsdienst, van geen vluchtelingen maar ook niet van onze eigen kracht om het vanaf nu anders aan te pakken.