We moeten duidelijk maken dat we ook de trein wíllen nemen. Omdat we, voor die prijs, gemoedsrust kopen

Ryanair stuurt een brief naar zijn stakend personeel, waarin gedreigd wordt met sancties. Zeg van Ryanair wat je wil, maar een sympathiek bedrijf is het niet.

Om de zoveel tijd duiken er berichten op over de abominabele omstandigheden waarin het personeel moet werken, en wie al eens met de lowcostmaatschappij op reis is geweest – en wie heeft dat niet gedaan? – weet dat je weinig rust krijgt, omdat CEO Michael O'Leary je na het kopen van je ticket nog snel wat euro's lichter probeert te maken. Zit er een onderbroek te veel in je koffer, wil je een slok water onderweg, of verkies je een plaatsje naast je lief, in plaats van zeven rijen erachter? Dokken.

Ryanair, dat naast antipathiek ook uitermate vervuilend te werk gaat, hanteert een businessmodel dat je enkel als 'cynisch' kunt omschrijven. En nu Ryanair zich werkelijk tegen de hele wereld (met uitzondering van, natuurlijk, de aandeelhouders) als een bullebak gedraagt, kun je alleen maar hopen dat mensen voor andere reisopties kiezen. Voor vliegmaatschappijen die een gerechtvaardigde prijs vragen, bijvoorbeeld. Of, nog beter: voor de trein.

Niet te verantwoorden

Aan het einde van de zomer ga ik op vakantie. Naar Madrid. Per trein. Dat kost veel meer dan een vlucht, en ik doe er ook een stuk langer over: een kleine 13 uur, verspreid over 2 dagen (ik overnacht halverwege in Montpellier). Een enkeltje van Zaventem naar Madrid-Barajas neemt zo'n tweeënhalf uur in beslag. Om heen en terug te geraken, betaal je bij Ryanair 49,75 euro, plus 25 euro voor ruimbagage. Mijn volledige reis met de trein kost – alles inbegrepen – 354 euro.

Misschien schort er wat aan mijn economisch besef, maar er schort vooral wat aan de reglementering voor de luchtvaart. Dat je voor een reis met de trein 6 tot 7 keer meer betaalt dan voor een lowcostvlucht, is in deze tijden, waarin de luchtvaart goed is voor 2 procent van de wereldwijde CO₂-uitstoot, niet te verantwoorden. Toch betalen luchtvaartmaatschappijen geen accijnzen op kerosine, en geen btw op de ticketverkoop. In Parijs worden ambitieuze klimaatakkoorden gesloten, maar de luchtvaart wordt daarvan netjes vrijgesteld. Ook al is reizen per vliegtuig 7 tot 11 keer (!) meer vervuilend dan reizen per trein. Daar kan mijn gezond verstand niet bij.

Rust

Het toeval wil dat de laatste Ryanair-vlucht die ik nam, in de lente van 2017, ook naar Madrid ging. Op de heenvlucht wilde men mij extra laten betalen, omdat hun systeem mijn naam verkeerd had geregistreerd (de laatste letters waren weggevallen). Op de terugvlucht had ik zo'n twee uur vertraging, en moest ik mijn kleine handbagagekoffertje achterlaten in het ruim. Waardoor ik rond middernacht arriveerde in Zaventem, nog een halfuur moest wachten op mijn bagage, en enkel nog met een taxi naar huis kon. Dat kostte meer dan de vlucht.

Sindsdien reis ik, binnen Europa, vrijwel uitsluitend met de trein. Ik moet dieper in de buidel tasten, maar in de plaats krijg ik rust tijdens de reis, en rust voor mijn geweten. Toen ik naar Berlijn treinde, kostte me dat meer dan een halve dag (inclusief overstap in Keulen), maar dat was een verademing: zeven kabbelende uren waarin de tijd vertraagt, waarin niemand je stoort, en waarin je, terwijl het landschap voorbijzoeft, weer beseft wat reizen is. Ik stap op in Brussel-Zuid, op een kwartier van mijn voordeur, en ik stap af in het hart van Berlijn, in plaats van een luchthaven vijftig kilometer verder.

Dan kan ik niet anders dan denken: als de overheden de Ryanairs van deze wereld niet aan banden leggen, moeten wij het maar doen. Niet alleen door te ijveren dat treinmaatschappijen wat meer internationaal overleg zouden plegen om zo de kosten te drukken (en meer klanten aan te trekken), maar ook door duidelijk te maken dat we de trein wíllen nemen. Omdat we, voor die prijs, gemoedsrust kopen. Omdat we tonen dat we minder cynisch zijn dan Michael O'Leary, en dus niet enkel aan onze portefeuille, maar ook aan het klimaat kunnen denken. En omdat we, zonder meerkost, gewoon naast ons lief kunnen zitten.