Wat de herdenking van 22/3 met klimaatverandering te maken heeft

Vandaag 22 maart is de herdenkingsdag van de terroristische aanslagen die drie jaar geleden in Brussel plaatsvonden. De dag dat mijn levenspartner Johan Van Steen en 31 andere slachtoffers gewelddadig zijn omgekomen.

Vandaag zijn er vele herdenkingen van het tragische gebeuren. Zelf bied ik ook met We have the choice, de vrijwillige burgerbeweging die is ontstaan in de nadagen van de aanslagen, een verbindend Cirkelritueel aan in de Berkencirkel, het prachtige herdenkingsmonument in het Zoniënwoud. Dit gebeurt van 16 uur tot 17.30 uur en wordt voorafgegaan door een stiltemoment i.s.m. Silence for peace vanaf 14.30 uur.

Beide rituelen staan open voor ieder die 22 maart 2016 wil herdenken. Herdenken is voor mij belangrijk. Waarom? Wat betekent herdenken en wanneer wordt het echt helend ? En wat is in hemelsnaam de link tussen herdenken en klimaatverandering, of was dit maar een titel om jou in deze column te trekken ?

Wat betekent herdenken?

Het woord herdenken bestaat uit “her” en “denken”. Herdenken is dus terugdenken aan een gebeuren en er opnieuw een betekenis aan geven. Een betekenis die je her-innering, de manier waarop je een gebeuren innerlijk opslaat, voedend kan maken voor je verdere leven. Herdenken is integreren.

Dit maakt meteen duidelijk dat herdenken niet passief is, maar wel actief en creatief. Je doet iets met hetgeen je is overkomen, en geeft betekenis aan wat je ervan herinnert.

Voor belangrijke gebeurtenissen herdenk je het best samen . Dat komt ook naar voor in het Engelse “commemorate” of in het franse “commémorer”: met zijn allen herinneren. Herdenken net als rouwen kan je eigenlijk niet alleen doen. Je hebt er anderen voor nodig om het een doorleefde betekenis te geven. Zo kan herdenken ook verbinding en gemeenschapszin creëren tussen een maatschappij en zijn individuele mensen.

Verbondenheid en groei

Wanneer wordt herdenken dan echt helend ?

Wanneer we ons niet beperken tot het herdenken van het verleden, maar ook aandacht geven aan hoe het beleefd wordt in het heden en dit met het oog op de toekomst. Vanuit dit perspectief kan herdenken zorgen voor verbondenheid en groei over de generaties heen.

Wanneer herdenken ons helpt om de menselijke waarden die we in onze maatschappij vooropstellen van gelijkheid, vrijheid, samenhorigheid, solidariteit te her-inneren. Het is een moment om deze waarden te eren, in ere te herstellen of een aangepaste betekenis te geven in de actuele context.

Wanneer we de dader-slachtofferlogica kunnen doorbreken, en het gebeuren systemisch als een geheel kunnen zien. Dan zijn we met ons hart niet alleen bij de evidente getroffenen, maar ook bij de minder zichtbare getroffenen. Naast de dodelijke en gewonde slachtoffers verdienen ook de levenden en de zichtbare en onzichtbare wonden onze aandacht. En die bevinden zich niet alleen aan onze kant.

Wanneer we ook kunnen eren, danken en vieren hoe het gebeuren ons dichter bij elkaar heeft gebracht, en welke veerkracht we hebben ontwikkeld om waardig en meer vredevol verder te leven.

En last but not least: wanneer we durven stilstaan en aandacht geven aan alle emoties. Ook de donkere emoties die we misschien in een overlevingsreflex hadden weggestopt. Soms lijkt het dat we emoties als verdriet, wanhoop, angst, onmacht, schuld, schaamte, boosheid … beter onderdrukken. Niet te veel voelen, of toch niet te lang. Want we vrezen dat er anders geen einde aan komt. En we willen verder leven. Heel begrijpbaar. Maar zo verdwijnen ze niet. Integendeel, weggedrukte emoties blijven terugkomen tot we ze niet meer kunnen controleren.

Maar als we een veilige omgeving vinden waar we onze emoties kunnen voelen en er misschien iets van kunnen delen, dan gebeurt er iets wonderlijks. Als we de moed hebben om onze kwetsbaarheid in contact te brengen met anderen, dan merken we plots dat we omringd zijn door mensen die ook hun hart openen. Dan ervaren we naast de schaduwkant ook de lichtkant van emoties: verdriet kantelt in liefde, angst in moed, schuld in dankbaarheid en machteloosheid in veerkracht. Dan ontstaat er verbondenheid over de verschillen heen.

In een wereld van steeds sneller, steeds meer en steeds harder is samenzijn een kostbaar moment waarin we opnieuw kunnen ervaren wat het is om gewoon samen mens te zijn met alle emoties die langskomen.

Als we echt willen gaan voor een klimaatverandering, laat ons dan starten met het zuiveren van ons innerlijk klimaat. En als je denkt dat dit ver gezocht is, dan nodig ik je uit om eens langs te komen naar een Cirkel.