Was Groen een voetbalploeg, dan was ze de wereldkampioen van de oefenmatchen

Bart Eeckhout is hoofdcommentator bij De Morgen.

De duo-kandidaatstelling van Jeremie Vaneeckhout en Nadia Naji voor het voorzitterschap bij Groen lijkt wel in een laboratorium samengesteld. Samen dekken zij zowat de volledige groene identiteit af. Een garantie op succes is dat niet. Wie ook de leiding overneemt van Meyrem Almaci weet dat hem/haar een gevecht bergop wacht in een partij die haar weg zoekt als partner in een weinig populaire regering.

Bovenal staat de nieuwe partijleiding van Groen voor de immense, historische uitdaging om, ondanks de tegenwind, het kiespubliek eindelijk verruimd te krijgen. Was Groen een voetbalploeg, dan was ze de wereldkampioen van de oefenmatchen. Doet de partij het vaak meer dan behoorlijk in de peilingen, wat ook nog eens hoge verwachtingen schept, dan valt het resultaat aan de echte stembus even vaak toch wat tegen.

Zo ging het ook weer bij de recentste verkiezingen, in 2019. Zelfs marktleider worden aan het progressieve front lukte niet, wat de partij met een nog altijd onverwerkte kater opzadelde. Het intrigerende is dat dit geen uniek Vlaams fenomeen is. In Duitsland lagen de Grünen tot kort voor de parlementsverkiezingen op koers om zelfs de grootste partij van het land te worden. Uiteindelijk werden ze, weliswaar met een historisch hoge score, ‘maar’ derde, ver achter de klassieke machtspartijen. In de Franse presidentsrace speelden de groenen geen rol van betekenis.

Een probleem dat groene partijen keer op keer ervaren, is dat sommige kiezers wel vinden dat ze gelijk hebben, maar dat ze hen geen gelijk willen geven. Zo zijn er best veel burgers die zorg om het klimaat en om een gezond leefmilieu erg belangrijk vinden, maar daar toch geen groene stem aan verbinden. Soms omdat ze de ecologische oplossingen niet vertrouwen (denk aan het groene verzet tegen kernenergie), maar soms ook omdat kiezers zich machteloos voelen tegen globale kwesties zoals klimaatopwarming en niet geloven dat hun stem veel verschil uitmaakt. Het gevolg is dat de groenen op verkiezingsdag vaak overblijven met de stemmen van hun vaak stedelijke en vaak langer opgeleide groep fans, die het zich kunnen permitteren om duurzaam te leven - een beperkte minderheid.

Wie het ook wordt, die ban zullen toekomstige partijleiders van Groen moeten proberen breken. De opdoemende zorgen over een mogelijke langdurige crisis bieden daar een kans toe. Maar dan moet hun boodschap wel iets slimmer en vooral empathischer worden dan zeggen dat je het altijd al gezegd hebt dan we van de fossiele energie af moeten (want daarvan ondervinden velen nu vooral de collectieve verarming).

De socialistisch-linkse partijen reageren op de crisis door producten goedkoper te proberen maken, ook als ze schaars en schadelijk zijn. Wat is het groen-linkse alternatief? Hoe willen ecologisten empathische steun voor wie het lastig heeft combineren met een slimmere, duurzamere omgang met de planeet? Niet de sympathie verwerven van gelijkgezinden, maar dát is de echte examenvraag voor Jeremie Vaneeckhout, Nadia Naji & co.