Waarom het tijdelijk sluiten van de grenzen alsnog op tafel zou moeten komen

Bart Eeckhout is hoofdredacteur van De Morgen.

Het bestuurlijke drama van de strijd tegen Covid-19 is dat een besmettelijk virus goed gedijt in een compromiscultuur. Landen en overheden die menen dat een beetje bescherming ook wel zal volstaan, krijgen keer op keer de rekening gepresenteerd. Dat is nu het geval in het Verenigd Koninkrijk of in Ierland, waar men dacht dat het virus wel even vrijaf zou nemen in de kerstperiode.

Een land als België, dat aan elkaar hangt van de compromissen, is kwetsbaar in zulke omstandigheden, zo is, helaas, al gebleken. De huidige federale regering heeft op zijn minst de ambitie om het beter te doen. Strenge vrijheidsbeperkingen zijn er het gevolg van. Nu het besef opdoemt dat zelfs dat niet volstaat, treedt er opnieuw aarzeling in: moet het echt nog strenger? De twijfel is begrijpelijk. Maar twijfel en halfslachtigheid, zo zouden recente ervaringen ons toch moeten leren, zijn dodelijk. Letterlijk.

De uitbraak van de besmettelijkere variant van het virus in een rusthuis in Houthulst bevestigt de vrees dat het waarschijnlijk al te laat is om de nieuwe opstoot de kop in te drukken. Maar het is niet omdat de reactie laat komt dat ze nutteloos wordt. Daarom is het aangewezen dat de regeringen van dit land zo snel mogelijk in een Overlegcomité bijeenkomen om het grensbeleid aan te passen. Ook de ultieme optie – het tijdelijk sluiten van de grenzen – zou daarbij op tafel moeten liggen.

Zeker, er zijn argumenten tegen zo’n drastische maatregel, maar ze overtuigen niet helemaal. Cruciaal is de bronopsporing van de superverspreiders van de nieuwe varianten. Dat lukt beter als de instroom wordt afgedamd. Dat onze grenzen niet waterdicht te sluiten zijn, klopt, maar het helpt alvast om de instroom zoveel mogelijk te beperken. Er kan daarnaast empathisch omgegaan worden met het toestaan van uitzonderingen in het grensverkeer.

Uiteindelijk gaat dit ook over fairness. Zeer vele Belgen doen hun uiterste best om alle regels te volgen. Voor hen is het een klap in het gezicht dat besmettingen zijn opgelopen op een safari in Zuid-Afrika of een fuif in Dubai. We kunnen, met de krokusvakantie in het verschiet, weer ontraden en adviseren tot we een ons wegen, maar je zal altijd zien dat er mensen zijn die menen dat de regels er niet voor hen zijn. Is het dan niet beter dat we de lijn helder trekken?

Er is wel één uiterst belangrijke voorwaarde. Vrijheden beperken is relatief makkelijk beleid. Als de regering dit doet, moet ze zich ook engageren om zelf haar deel van het werk te doen. Dit virus versla je door ruim te testen, de bron van superverspreiding op te sporen en besmette mensen te isoleren. Hier zijn de Vlaamse en federale regering tot dusver te kort geschoten.

Kan het nu beter? Het is van moeten. Goed bestuur is dé voorwaarde om mensen te motiveren om nog even op de tanden te bijten.