Waarom het belangrijk is dat we de extreemrechtse ‘cancelcultuur’ in de eigen gemeenschap durven benoemen

Bart Eeckhout is hoofdredacteur van De Morgen.

Onlangs dronk ik een koffie met (toen nog) Open Vld-woordvoerster Zelfa Madhloum - voor de mediacomplottheoretici: we hebben elk een rondje koffie afgerekend. Tot mijn verrassing drong ze aan op een plek bij een raam of tegen een muur, omdat ze zich anders niet veilig voelde. Ze vertelde over de voortdurende, dagelijkse bedreigingen, intimidaties en scheldpartijen die ze te verduren krijgt.

Stoppen met haar werk was toen al een optie die door het hoofd speelde. Ze hield de gedachte nog af omdat ze haar belagers de overwinning niet gunde. Tot nu. Zelfa Madhloum maakte deze week bekend dat ze terugtreedt als partijwoordvoerster. Ze is niet langer bereid haar gezondheid en die van haar gezin op het spel te zetten.

Zelfa Madhloum is geboren in Antwerpen. De roots van haar familie liggen in Irak, haar naam klinkt exotisch. Dat, en dat alleen, is blijkbaar voldoende voor sommigen om haar onophoudelijk te bedreigen, te belasteren en te belagen.

Dit is geen uniek geval. Wie een vreemde naam draagt, mondig is en een mening uit die sommigen op uiterst rechts tegenstaat, wordt in dit land mikpunt van een persoonlijke haatcampagne. Het rijtje mensen met buitenlands klinkende namen die er de brui aan geven omdat ze weggepest, geïntimideerd of moegestreden zijn, neemt kloeke proporties aan.

Weet je wat dat is? Dat is racisme, puur en onversneden.

Ik maak me geen illusies. Alleen al omdat ik dat hier zo onverbloemd benoem, mag ook ik me nu aan een portie haat verwachten. Het valt in het niet bij wat sommige mensen met een vreemde naam of een vreemde origine bijna dagelijks te verwerken krijgen. Zonder aanleiding, gewoon omdat ze er zijn. Het is pas als je die onophoudelijke stroom soms buitenissige dreigingsfantasieën te lezen krijgt, bijvoorbeeld van een ervaringsdeskundige collega als Samira Atillah, dat je dat beseft.

Wellicht zijn er redenen om optimistisch te zijn en te hopen dat racisme veeleer af- dan toeneemt. Dat grotere plaatje helpt de slachtoffers vandaag niet vooruit. Cijfers van Unia wijzen op een toenemend aantal klachten. Dat ligt mogelijk aan een grotere gevoeligheid. De cijfers tonen alvast niet aan dat racisme wel vanzelf weggaat.

Het is denkbaar dat er een correlatie bestaat tussen meer racistische intimidatie en het toenemende politieke gewicht van radicaal-rechts. Mensen met racistische ideeën krijgen de indruk dat het wel oké is om vreemdelingenhaat te spuien.

Daarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen hier wel wat van blijven zeggen. Niet enkel lotgenoten; niet enkel progressieve deugmutsen; iedereen van goede wil. Het kan belangrijk zijn om je bezorgdheid te uiten over het weghalen van een stapeltje Asterix-strips uit een schoolbibliotheek in West-Canada. Maar dat sluit niet uit dat het nog veel belangrijker is om de zeer reële extreemrechtse cancelcultuur in de eigen gemeenschap te durven benoemen en te bestrijden.