Waarom ben ik nog steeds opgesloten in mijn eigen lichaam; ben ik dan toch aan het sterven?

Jana Antonissen is journalist. Haar column verschijnt wekelijks.

“Wist je dat er wetenschappers zijn die geloven dat ons bewustzijn niet aan ons lichaam vasthangt?”, vraag ik mijn vriendin terwijl we op de bus een blikje Desperados delen en flinterdunne schijfjes salami uit een pakje peuteren. “Zij denken dat ons brein eerder een interface voor ons bewustzijn is dan de producent ervan. Dit zou betekenen dat ons bewustzijn blijft bestaan nadat ons lichaam sterft.”

Enkele dagen voordien had ik met ingehouden adem een podcast beluisterd waarin voormalig Google-topman Mo Gawdat de beroemde cardioloog Pim van Lommel interviewt over bijna-doodervaringen. De Nederlander voert al meer dan drie decennia onderzoek naar dit mysterieuze fenomeen. Hij meent dat bijna-doodervaringen niet alleen het bewustzijn verruimen, maar ook bewijzen dat de dood niet het einde is.

“Ik had ook zo’n ervaring”, zegt mijn vriendin, nu terwijl we langs een drukke steenweg wandelen, onderweg naar een gezamenlijke vriendin. “Toen ik zestien was, ben ik bijna verdronken. Eerst panikeerde ik, maar al snel trok een intense kalmte over me. Een heel aangenaam gevoel, net alsof ik high was.”

Die avond drinken we chardonnay en dansen in de tuin. Omdat het te laat en ver is om nog naar Brussel terug te keren, blijven de bus-vriendin en ik slapen.

Ik lig lang wakker; zoals wel vaker schieten mijn gedachten alle kanten uit. Wanneer ik eindelijk inslaap, droom ik dat een knappe, maar gemeen grijnzende man me in het nauw drijft. Hij geeft me de keuze tussen twee opties: een vergiftigde sigaret of de ouderwetse kogel. Ik probeer te onderhandelen. Hij mag alles met me doen wat hij wil, zolang ik maar blijf leven. Hij weigert mijn aanbod: mijn executie moet en zal zich nu voltrekken. Doodsangst maakt zich van me meester, verlamt me volledig.

Daar verschijnen plots de contouren van de zolderkamer waar ik logeer. Maar waarom ben ik nog steeds opgesloten in mijn eigen lichaam; ben ik dan toch aan het sterven?

Ik moet hulp vragen, schiet door me heen. Maar ook mijn stemkoorden lijken verlamd.

Na enkele verwarrende minuten, slaag ik erin te bewegen. Het voelt alsof de bevallige beul achter mijn oogleden nog op me ligt te wachten, klaar om aan te vallen zodra ik ze weer sluit.

Ik wek de bus-vriendin. Nadat ik haar mijn nachtmerrie heb beschreven, bedenk ik dat het in die podcast ook over doodsangst ging. Een bijna-doodervaring zou deze volledig doen verdwijnen.

Dromen helpen niet alleen om prikkels te verwerken, ze bereiden ons ook voor op noodsituaties in ons wakkere leven. Eigenlijk zijn dromen een bijzondere vorm van bewustzijn.

“Ben jij bang voor de dood?” vraag ik mijn vriendin nadat ik bij haar in bed ben gekropen.

“Nee”, zegt ze, “vroeger wel, maar sinds mijn zestiende niet meer.”

De volgende dag verricht ik onderzoek naar slaapverlamming. Ik kom tot de conclusie dat slaap haast even mysterieus is als zo’n bijna dood-ervaring.

Misschien is het wel zoals de New Yorkse auteur Fran Lebowitz in een van haar eerste essays schreef: “Slaap is als de dood, maar dan zonder de verantwoordelijkheid.”