Waarom 2018 het jaar van MEM wordt

Zelden laat ik mij verleiden tot woeste voorspellingen, laat staan om boudweg te verkondigen wat ons in 2018 te wachten staat. Maar wel laat ik mij graag verleiden door de taal. Dus wil ik mij niet zozeer aan toekomstbeelden wagen, maar wel een afkorting introduceren: 2018 wordt het MEM-jaar. Laat mij toelichten. Als ik heb gekeken naar onze maatschappij de voorbije jaren, dan zie ik drie tendensen.

De eerste is het micromanagement (M). Het valt mij vreselijk op hoe we in een cultuur zijn terechtgekomen van detailplanning. We willen maar iets ondernemen indien we zeker zijn van de uitkomst, en dus moeten we alle mogelijke scenario’s in acht nemen. En dus doen we aan microplanning.

Dat gaat bovendien perfect samen met continue verantwoording. We staan permanent klaar om uit te leggen waarom iets verkeerd gegaan is en vaak zijn die uitleggen niet veel waard, rationaliseringen achteraf.

Flirten mag

Het universitaire milieu is een voorbeeld par excellence. Academische loopbanen worden vandaag op maat gemaakt. Een beginnend docent krijgt 'een persoonlijk traject' mee met duidelijk geformuleerde te halen doelstellingen. Onderzoek moet opleveren wat het belooft, anders is er geen return on investment. Ik ben er zeker van dat iedereen gelijkaardige verhalen heeft voor de eigen werksituatie.

De tweede is het expliciet maken van de wereld (E). Micromanagement brengt met zich mee dat alles expliciet geformuleerd moet worden. Waar we in het verleden deden wat we deden, moet er vandaag over nagedacht worden. Op zich is dat een uitstekende zaak, zoals #metoo (helaas) duidelijk heeft gemaakt.

Sprekend als filosoof moet ik onderstrepen dat er niet genoeg nagedacht kan worden, maar de vraag is wel waartoe al dat denken mag leiden. Wie niet oplet, zal niet kunnen weerstaan aan het opstellen van regel(tje)s die het menselijke verkeer dienen te regelen. En voor je het weet moet Hilde Van Mieghem (waarvoor dank overigens) ons geruststellen: flirten mag heel zeker! Een first date dient voorafgegaan te worden, in volle Blind Getrouwd-stijl, door een interview, in te vullen enquêtes, persoonlijke gesprekken en expertbegeleiding. Gelukkig is er ook nog De Dokter Bea Show, die op een geestige manier probeert uit te leggen wat bij en in iemand past!

Copy-paste

De derde, ten slotte, is een perverse vorm van maakbaarheid (M). Onze kennis van de genetica en de daarmee samengaande erfelijkheid neemt zo snel toe dat de mogelijkheden tot manipulatie exponentieel groeien.

De CRISPR-techniek is daarvan de recentste illustratie: cut-copy-paste toegepast op onze genen. In de mate dat we te weten komen welk stukje gen wat precies doet, kan er gericht op ingegrepen worden en de designerbaby komt in zicht. Ja, dokter, we hadden graag een Nobelprijswinnaar gehad, het liefst natuurkunde, maar vrede is ook goed, sportief, aangenaam in de omgang en, als het kan geen LHBTQIAP maar gewoon hetero.

Ik noem deze maakbaarheid pervers omdat ze de idee in zich draagt dat er geen grenzen zijn. De perfectie is haalbaar, pardon, wat zeg ik, moet haalbaar zijn, hier en nu. Lees er maar Michael Sandel op na in The Case against Perfection.

Er zal in 2018, vrees ik, behoorlijk wat ge-MEM-d worden. Maakt dat een pessimist van mij? Helemaal niet, omdat ik weet dat de woorden van Samuel Beckett het MEM-men op tijd zullen milderen: Ever tried, ever failed, no matter, try again, fail again, fail better.