Voor een progressief is er weinig meer deprimerend dan een blik op de peilingcijfers van verzameld links bij de zuiderburen

Bart Eeckhout is hoofdredacteur.

Wordt de radicaal-rechtse polemist Eric Zemmour, nu officieel kandidaat voor de Franse presidentsverkiezingen, de ‘Europese’ Donald Trump? Het is te vroeg om een betrouwbare voorspelling te maken. Zowel wie meent dat hij kansloos is als wie denkt dat de zege al binnen bereik ligt, riskeert achterhaald te worden door een campagne die nog moet beginnen.

Toch is het niet verboden om nu al te wijzen op enkele gelijkenissen tussen Zemmour en Trump. Een eerste oppervlakkige, maar belangrijke parallel zit in de overdreven aandacht voor de kandidaat, waaruit een paradoxale mengeling spreekt van onderschatting en fascinatie. De onderschatting lees je in de vele analyses waarin Zemmour, net als Trump destijds, vooral gezien wordt als een pion die ‘ernstiger’ concurrenten op rechts kan uitschakelen, van Marine Le Pen tot alle mogelijke Republikeinen. De fascinatie blijkt uit de niet te stillen mediahonger naar Zemmour.

Zelfs zonder enige partijstructuur achter zich heeft Eric Zemmour zich zo al weten op te werken tot een belangrijke uitdager. Dit overigens in tegenstelling tot alle linkse kandidaten, van donkerrood tot groen. Sommigen mogen zich dan vrolijk maken over de bloedige concurrentiestrijd op rechts in Frankrijk, voor een progressief is er vandaag weinig meer deprimerend dan een blik op de peilingcijfers van verzameld links bij de zuiderburen.

Er zijn ook meer diepgaande en verontrustende gelijkenissen tussen Trump en Zemmour. Zo boren ze, met veel kunde, diepgewortelde en soms breed gedeelde angsten en gevoelens aan over statusverlies en culturele verandering. Ze doen dat vaak met een mengeling van amper verhuld racisme en een nostalgisch nationalisme. De onverbloemde islamhaat van Zemmour geeft hem zelfs een concurrentievoordeel op Le Pen, die juist moeite heeft gedaan om zichzelf meer aanvaardbaar te maken bij een breder publiek.

De Zemmour-hype is meer dan een modegril. Het is amper voor te stellen wat de gevolgen kunnen zijn als een radicaal-rechtse isolationist de sleutels in handen zou krijgen van een van de kernlanden van de Europese Unie. Het einde van de EU wordt dan plots denkbaar. Dan is alles denkbaar. Maatschappelijk valt te vrezen voor een riskante polarisering met een president die racisme, islamhaat en antisemitisme (Zemmour is zelf Joods, maar verdedigde al het collaborerende Franse Vichy-regime) normaal maakt.

Zemmour hoeft zelfs niet de baas te worden om dat gedachtegoed te normaliseren. Dat bewijst de impact van Wilders of bij ons Filip Dewinter en co. wel. Ook met radicaal-, extreem- of populistisch-rechtse stemmen in de oppositie is de impact op beleid en samenleven tastbaar. Vraag dat maar aan de kandidaat-asielzoekers die staan dood te vriezen voor de gesloten poort van het Klein Kasteeltje, omdat zelfs centrumpolitici het niet meer aandurven hen elementaire basiszorg te verschaffen.