Vlamingen en nieuwkomers, hoe het toch nog kan lukken

Vlamingen en nieuwkomers, het wil maar niet lukken. Gisteren niet en, als het van N-VA afhangt, morgen en overmorgen ook niet. Twee gebeurtenissen van de laatste dagen, de brandstichting in een toekomstig asielcentrum en de besparingen in de cultuursector, leiden mij naar die stelling.

Het zit zo: er is heel wat nodig om als Vlaming het avontuur van de immigratie aan te kunnen en er zelfs, na verloop van tijd, van te genieten. Zonder zelfrespect, zonder sociale vaardigheden die je doen wennen aan het leven in een multiculturele omgeving en zonder zelfvertrouwen lukt het niet. Talloze Vlamingen hebben die bagage niet. Meestal is dat hen, zo werkt sociale ongelijkheid, niet gegund. Dan veroorzaakt de confrontatie met migranten begrijpelijkerwijze angst en verzet. (Al zeker als de vestiging van asielzoekers als voldongen feit je leven binnendringt.) En juist het verenigingsleven, zeker in de zone van kunst en cultuur, biedt de mogelijkheid om die vrees en die weerstand te overwinnen. Daarop besparen is in hoge mate contraproductief.

Zelfrespect

N-VA beweert dat haar beleid zelfrespect aanreikt. De geboorte en de verankering van een Vlaamse identiteit kunnen daar volgens haar voor zorgen. Maar is dat wel zo? Is het de bouwers van ‘de fiere Vlaming’ niet veeleer te doen om de scheiding van België dichterbij te brengen? Lees wat politicoloog Bart Maddens, hun huisstrateeg, onlangs nog in deze krant (22 juni) zegde: “N-VA heeft al een vermogen van 35 miljoen euro opgebouwd. (...) Vanuit de Vlaamse beweging vind ik het bijzonder jammer dat ze dat geld niet gebruiken om de Vlaamse zaak te promoten en een draagvlak te creëren voor de Vlaamse onafhankelijkheid. Daarom: de komende vijf jaar zou er geen dag voorbij mogen gaan zonder dat N-VA of Vlaams Belang een blits filmpje lanceren waarin ze België aan de kaak stellen.” Identiteit als springplank naar een onafhankelijk Vlaanderen zal de angst voor en het verzet tegen een multiculturele samenleving niet wegnemen. Er is meer nodig.

In een eigen en werkzame identiteit zit ook cultuurtrots. Daarvoor dient, aldus N-VA, de canon. Kijken naar het verleden als leverancier van zelfrespect. Dat is niet duurzaam genoeg. Elke dag moet ook de canon van morgen vorm krijgen. Daarvoor heb je nu net kunst en cultuur in al hun vormen nodig. “Kunst heeft nu eenmaal het uitzonderlijke kenmerk om feilloos aan te voelen wat nog niet kenbaar is, wat kiemt in de onderbuik van een samenleving.” Dat zei Jan Raes, de Vlaamse algemeen directeur Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam, vorige zaterdag in de 36ste Pacificatielezing in Breda.

Zo heeft minister-president Jan Jambon (N-VA) het niet begrepen. Hij wil besparen, het liefst met de kaasschaaf. Dat neigt naar snoeien om te bloeden. Zo treft hij een sector die op een spontane wijze Vlaamse cultuurtrots en zelfrespect kan kweken. Kunstenorganisaties en socioculturele verenigingen doen dat, letterlijk, spelenderwijze. Wie de groei van een gemeenschappelijke identiteit dicteert en forceert zal falen. Want het geloof zonder de werken is dood.

Sociale vaardigheden

Het is niet de enige tegenstrijdigheid in het gedrag van de Vlaams-nationale partij. Omgaan met een samenleving waarin nieuwkomers arriveren én blijven vraagt om een set van trefzekere sociale vaardigheden. Hoe bouw ik in een veelgekleurde wereld zelfvertrouwen? Hoe formuleer en verdedig ik in deze geheel nieuwe omgeving mijn eigenbelang? Waar liggen nu de grenzen van de solidariteit? Vragen waarvan je het antwoord niet in een uur schoolse burgerschapsvorming zal vinden. Daarvoor dient wat in Vlaanderen het middenveld heet, die wonderlijke wereld van oude en nieuwe, gevestigde en zoekende verenigingen en organisaties. Die wereld die, op zijn manier, spelenderwijze toont wat vandaag samenleven is. Die wereld die N-VA het liefst nog minder zuurstof zou willen geven.

Zelfvertrouwen

Bestaanszekerheid, zich sterk genoeg voelen om als Vlaming in vertrouwen met immigratie om te gaan, het is dat waar vele mensen van hier naar op zoek zijn. Een inkomen, een gezondheidszorg, een onderwijs, een huisvesting die de komst van migranten kan trotseren. We weten al zestig jaar hoe dat mogelijk te maken is. Ons sociale zekerheidsstelsel toont de weg. En ook daarop wil N-VA besparen.

Blijvend zelfrespect, sociaal vaardig zijn en stevig zelfvertrouwen kan vele zoekende Vlamingen anders doen kijken naar de nieuwkomers. Maar wil N-VA dat wel?