Vergeet al uw klimaatproblemen op Eiland Vlaanderen

Sander van Hoorn is in Brussel correspondent voor de NOS Radio & Televisie.

De aanpak van een mondiaal probleem als klimaatverandering is op nationaal niveau vaak al ingewikkeld. Maar doen alsof je het op regionaal niveau de baas kunt, wordt al snel kolderiek. En toch is dat wat we de afgelopen weken zagen gebeuren: Vlaamse politici die gewapend met eigen maatstaven, een eigen deadline en met de last van eigen regionale problemen en probleempjes als op een eiland een groot probleem probeerden te tackelen. Aloha. Welkom op eiland Vlaanderen, waar u de klimaatrealiteit voor even kunt vergeten en de eilandbewoners een rad voor de ogen kunt draaien.

Het is jammer dat Vlaams minister voor Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) door een coronabesmetting in haar omgeving niet af kon reizen naar de klimaattop in Glasgow. De kunstmatige deadline - ze wilde niet naar Glasgow afreizen zonder Vlaams klimaatakkoord - heeft dat akkoord weliswaar mogelijk gemaakt, maar de ontluistering in Glasgow zou voor alle eilandbewoners louterend geweest kunnen zijn.

Eilandraad België

Als Demir het Vlaams klimaatakkoord trots zou hebben ingeleverd bij de inschrijfbalie zou men haar bevreemd aangekeken hebben. Een klimaatplan is geen voorwaarde voor deelname. Bovendien: Vlaanderen heeft al een bindend klimaatdoel! Samen met die andere eilandstaatjes die de Eilandraad België vormen, heeft het in de Europese Unie namelijk afgesproken in 2030 nog maar 55 procent uit te stoten van de hoeveelheid CO2 die in 1990 werd uitgestoten.

Misschien dat ergens verderop in de gangen tussen de duizenden deelnemers (Demir had vergeefs nog even op klaroengeschal gewacht alvorens zich in de massa te mengen) iemand nog wel eens serieus naar het plan had willen kijken. Een reductie van niet 35 maar 40 procent had de eilandstaat zichzelf opgelegd. Een heuse prestatie. Op het eiland werd niet 1990 maar volgens een eigen logica 2005 als peiljaar aangehouden. Bijkomend voordeel voor de politici op het eiland is dat niemand ze, letterlijk, de maat kan nemen. Want daarvoor is een omrekening nodig. Gelukkig heeft het eiland een eigen bureau, Statistiek Vlaanderen, waar een en ander bijgehouden wordt.

In 1990 stootte het eiland 69,09 megaton CO2 uit. Een reductie van 55 procent betekent in 2030 een uitstoot van 31,09 megaton. In 2005 was de uitstoot op Vlaanderen 78,77 megaton. Een reductie van 40 procent komt neer op 47,26 megaton. 52 procent hoger dan het doel van de Eilandraad waartoe het zich binnen de EU verplichtte.

Maar heel veel milieueffecten worden gerealiseerd door beleid van de Eilandraad, zou Demir nog gepreveld kunnen hebben. Dus die moet je er eigenlijk bij optellen. “Ik ben niet bevoegd.” Misschien dat dit laatste voor eilandbewoners als een bezweringsformule werkt, op een buitenstaander komt het vreemd over. En als er dan gedeelde en gedelegeerde bevoegdheden zijn: maak dan op z’n minst de cijfers vergelijkbaar en vertel meteen hoe het eiland presteert in relatie tot, en in samenhang met andere eilanden Wallonië en Brussel. Het lijkt af en toe of die ambiguïteit de eilandbestuurders wel goed uit komt.

Niet voor deze legislatuur

De bevoegdheden van regio’s en regionale verbanden moeten schalen naar de maat van het probleem wat ze moeten aanpakken. In Nederland zijn veel verantwoordelijkheden overgedragen aan gemeenten (bij gebrek misschien aan gemeenschappen en gewesten), maar tijdens de coronacrisis werd als de wiedeweerga de ‘veiligheidsregio’ als groter samenwerkingsverband belangrijk.

Klimaatbeleid is een landelijke aangelegenheid, en dus worden laadpalen voor elektrische auto’s bijvoorbeeld landelijk gepland. Praten over laadpalen hier op Vlaanderen is leuk tijdverdrijf, maar zou het niet ook handig zijn om te praten met Brussel, waar veel eilandbewoners elke dag naartoe rijden? Zo kan ook een discussie in Vlaanderen gevoerd worden terwijl een andere in België vermeden wordt: “Het rekeningrijden is niet voor deze legislatuur”, bromde de premier van het Eiland. Dat kan, maar dan is het pas voor na 2024 en dan is er nog maar 6 jaar om de 55 procent reductie ten opzichte van 1990 te bereiken.

Als Eiland Vlaanderen achterblijft met de klimaatdoelen, compenseren Brussel en Wallonië dat dan? Helaas. Omdat de cijfers op de eilanden zelden bij elkaar gevoegd worden, kan iedereen in z’n bubbel blijven. Echte eilanden kan je fysiek niet samenvoegen. Maar met die Belgische zou het soms geen kwaad kunnen.