Van ‘zet de galgen klaar’ tot ‘civil war’: polarisatie in brandende hoofdletters

Op vakantie deze week in het Spaanse Alicante werd de hitte mij te veel. Mijn echtgenote en ik zochten ons heil in een koele kerk. Doorgaans branden wij wat kaarsjes voor familieleden, maar nu stopte ik spontaan ook wat muntjes in de kaarsenautomaat voor ons aller Amerika. De hoeder van onze democratieën, the land of the free, is immers in gevaar.

Al sinds de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw is er een opkomende massarevolte ontketend tegen de overheid en ‘belastinggeld verslindende liberals’. Presidenten als Richard Nixon en Ronald Reagan wakkerden de boze sentimenten tegen alles waar het verderfelijke Washington voor staat aan. Het uitbouwen van een verzorgingsstaat zoals plaatsvond onder met name Franklin Roosevelt, Harry Truman en Lyndon Johnson moest worden tegengegaan. Kerk, leger en van de staat bevrijde burgers zijn de vaste fundamenten van Amerika. Punt uit.

Vanaf de verkiezing van de ‘on-Amerikaanse’ president Barack Obama intensiveerde vanuit de nieuwe Tea Party-beweging het verzet tegen Washington verder. Dat was een allegaartje van ‘verzetsgroepen’. Obama kon worden herkozen in 2012, maar in 2016 trad bij de Democraten de ‘feministe’ en representant van de oude politiek Hillary Clinton aan.

Meester-populist Donald Trump sloeg zijn slag en verzamelde als een rattenvanger van Amerika de ontevredenen vanuit alle hoeken en gaten achter zich. In 2020 vergaarde hij een recordaantal stemmen, maar zijn tragiek was dat Joe Biden nog meer stemmen kreeg. Die nederlaag is voor een antidemocraat als Trump onacceptabel gebleken.

Inval FBI

Deze week is het 48 jaar geleden dat Richard Nixon moest aftreden. Ook Nixon had zich met illegale praktijken buiten de democratische kaders begeven. Maar uiteindelijk legde hij zich bij zijn gedwongen vertrek neer en fulmineerde hij in de jaren na zijn presidentschap niet voortdurend tegen het Amerikaanse politiek bestel.

Het hoofdstuk-Nixon is afgesloten, dat van Trump nog niet. Trump presenteert zich als onoverwinnelijk. Hij overleefde twee impeachmentprocessen, talloze rechtszaken en kan in de aanloop naar zijn vermoedelijke presidentiële kandidatuur voor 2024 nog veel meer woede opwekken.

Op het eerste gezicht lijkt het voor hem een geschenk uit de hemel dat de FBI afgelopen maandag een ‘aanval’ pleegde op zijn ‘prachtige huis’ in Florida. Tien tot vijftien dozen met overheidsdocumenten zijn uit een onbeveiligde kamer overgebracht naar de archieven. Als president, overheidsdienaar, ben je verplicht die bij vertrek uit het Witte Huis aan het Nationale Archief te overhandigen. Wie in gebreke blijft, riskeert zelfs een gevangenisstraf van maximaal drie jaar.

In normale politieke omstandigheden zou een excuus van de ex-president heel normaal zijn. Maar Trump verontschuldigt zich nooit, gaat juist frontaal in de tegenaanval en schetst zijn aanhangers de schande van een ongekende heksenjacht. Sinds ‘FBI-maandag’ is er op met name sociale media een forse toename in radicale uitingen variërend van ‘load and lock’ tot ‘zet de galgen klaar’. De woorden ‘civil war’ zijn inmiddels trendy. Al eerder deze zomer wees een onderzoek van de krant Washington Post en de Universiteit van Maryland uit dat één op de drie Amerikanen bereid is geweld te gebruiken tegen de Amerikaanse overheid. Dat is dus polarisatie in brandende hoofdletters.

Steun voor Biden

Is er toch nog een uitweg uit deze situatie? Het eerlijke antwoord is dat ik mijn hart blijf vasthouden. Een Rooosevelt-achtige grootheid die met visie, daadkracht en charisma de andere Amerikanen samenbindt ontbreekt nu eenmaal in de Democratische verkiezingskeuken.

En er zijn best bezwaren aan te voeren tegen een nieuwe Biden-kandidatuur.

Maar juist ook deze zomer, deze week, laten president Biden en co. zien dat met nieuwe wetgeving gewone Amerikanen geholpen zullen worden met bijvoorbeeld goedkopere medicijnen. De inflatie neemt ook eindelijk wat af. Zelfs de rechtse Democraat Joe Manchin en de linkse Democraat Bernie Sanders steunen uiteindelijk de oude president.

Biden staat zich erop voor dat hij als enige Trump heeft verslagen. Dat zou een tweede keer kunnen gebeuren. Veel Amerikanen hunkeren misschien nog wel meer dan in 2020 naar politieke rust.

Vooralsnog trekt Trump voortdurend de aandacht. Hij lijkt zo zeker van zijn zaak, maar dat is hij niet. Juist hij is de man die mensen veracht die zich op hun zwijgrecht beroepen. Dat juist hij zich deze week tijdens de rechtszaak over mogelijke financiële malversaties van zijn bedrijven hierop beroept, duidt op inwendige onzekerheid.

Trump voelt nattigheid. Ik gok erop dat uiteindelijk de meeste Amerikanen, en zeker de grote groep onafhankelijke kiezers, hun politieke opvattingen ook zullen baseren op de juridische uitkomsten van de vele processen die Trump inmiddels treffen. Opdat de gerechtigheid en het verstand overwinnen.