Twitter is als een kroeg: geestig maar ook luidruchtig. Maar uit een café dat naar putjeslucht ruikt, trekken de mensen weg

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

Meerdere politici getuigen in de krant over de scheldpartijen, intimidaties en regelrechte bedreigingen die ze moeten ondergaan. Politici waarschuwen voor een verdere, riskante verharding, omdat ze ondervinden dat de grens van verbale naar fysieke intimidatie wordt overschreden. In vele landen wordt dezelfde tendens waargenomen.

Misschien kan het wat toondoof klinken om mededogen te vragen voor politici op een moment van internationale crisis. Sommigen zullen vinden dat er grotere problemen op ons afkomen, anderen menen wellicht dat politici hun verdiende loon krijgen. Het eerste klopt allicht, het tweede niet.

Vanwaar komt die verharding? De context biedt een deel van de verklaring. Onze samenleving rolt van de ene crisis in de andere. De coronacrisis kostte ons allemaal tijdelijk een stevige hap uit onze vrijheid. Dat laat sporen na. Daar komt nu dus nog eens de energiecrisis bovenop, die economische onzekerheid door de samenleving jaagt.

Dat is nogal wat om te verwerken. Vele lontjes zijn ingekort geraakt. Toch verklaart die lastige context niet alles. Sociale media hebben burgers een instrument gegeven om hun onvrede makkelijk publiekelijk kenbaar te maken. Of sociale media bijdragen aan de verharding, is een lastig te beantwoorden vraag. De digitale verwijten worden weleens ‘toogpraat’ genoemd, wat illustreert dat je zulke praat vroeger ook al weleens hoorde aan de, welja, toog.

Het is wel helder dat sociale media de beslotenheid van het gescheld hebben opgeheven. In plaats van onder elkaar aan de toog te brallen, kan je een politicus nu rechtstreeks de huid volschelden. Niet alleen burgers dragen een verantwoordelijkheid. Politici gebruiken sociale media evenzeer om zichzelf te profileren en de concurrentie voetje te lichten. Ook journalisten spelen (te) gretig in op die persoonlijke polarisering.

Opvallend veel politici kijken naar Twitter als brandversneller van de verruwing. Twitter is een vrij klein medium, maar wel eentje waar politici en opiniemakers langskomen om het publieke debat mee vorm te geven. Twitter is een plek waar je snel en ongefilterd nieuws en scherpe inzichten kan vinden, maar ook een plek waar je ongefilterde en scherpe verwijten kan zien rondvliegen, vaak anoniem geuit.

Om de bedenkelijke reputatie wat bij te spijkeren, heeft het medium flink geïnvesteerd in het modereren en het verbannen van onbeschoftheden. Dat investeerder Elon Musk Twitter nu overneemt, is daarom reden tot bezorgdheid. Musk etaleert zich graag als voorstander van de ongeremde vrije meningsuiting. De kans dat de rioolgeur nog wat sterker wordt, is dan ook reëel.

Voor wie het debat graag beschaafd houdt, rest er dan enkel de hoop dat in dat geval de wetten van de markt ook voor Twitter zullen gelden. Twitter functioneert als een kroeg: het is er vaak geestig maar ook luidruchtig. Maar uit een café dat naar putjeslucht ruikt, trekken de mensen weg.