OpinieCiska Hoet
‘Taboe’ over vrouwen: wat een gemiste kans
Ciska Hoet is directeur van RoSa, kenniscentrum voor gender en feminisme en freelance-journalist voor deze krant.
Vorige week nog schreef ik een enthousiaste bespreking van de Taboe-aflevering over mensen met een autismespectrumstoornis. Groot was mijn teleurstelling toen ik met wat vertraging naar de tweede aflevering van het nieuwe seizoen keek. Nu het thema ‘vrouwen’ centraal stond, blijkt het voor Taboe zo typerende evenwicht tussen diepgang en lichtvoetigheid helaas zoek.
De toon wordt al gezet wanneer presentator en comedian Philippe Geubels aan het begin vertelt dat hij zelf niks doet in het huishouden. Tv-persoonlijkheid Kat Kerkhofs geeft nog aan dat zij en haar partner met deze thematiek geworsteld hebben, maar op wat mopjes na wordt er verder eigenlijk niet op ingegaan. Ik heb oprecht geen oordeel over de privésituatie van Geubels, maar doordat we niet te weten komen of hij en zijn vrouw zich kunnen vinden in deze regeling en hoe dit zo gegroeid is, krijg je het idee dat de ongelijke verdeling van zorgtaken veeleer een fait divers is dan een structureel probleem met reële effecten in de samenleving. Ook wanneer een van de vrouwen later in de uitzending getuigt over haar carrière en de taakverdeling thuis, verdwijnt de thematiek grotendeels tussen de plooien.
Nochtans is het zo dat buitenshuis werkende vrouwen binnen heterokoppels met kinderen gemiddeld 4,5 uur per dag met zorgtaken bezig zijn, terwijl hun partners er maar iets meer dan twee uur mee belast worden. Dat heeft verregaande gevolgen op zowel het mentale welzijn van mensen, de arbeidskansen van vrouwen (en dus op lonen en pensioenen), maar bijvoorbeeld ook op de band die kinderen aangaan met hun ouders. Want niet alleen zijn heel wat vrouwen overbelast door deze ongelijke verdeling, vaders en kinderen missen kostbare tijd met elkaar omdat de mannelijke partner minder betrokken is bij wat er zich thuis afspeelt.
Grootste dieptepunt is echter het moment waarop Griet Vandermassen haar riedeltje afsteekt dat een mannenbrein de signalen van vrouwen makkelijk verkeerd interpreteert. Niet alleen is de aanname dat mannen biologisch minder in staat zouden zijn tot inleving een aanfluiting voor alle zachtaardige mannen van deze wereld (en dat zijn er gelukkig veel). Dergelijke stellingen dreigen seksueel geweld te vergoelijken én de verantwoordelijkheid in de schoenen van de overlevers te schuiven.
Dat wordt in deze Taboe pijnlijk duidelijk wanneer twee van de zes deelnemers tijdens het gesprek in huilen uitbarsten omdat ze worstelen met de vraag of ze helder genoeg ‘nee’ hebben gezegd tegen hun aanrander. Vandermassen – die hier als expert mag opdraven – veegt in één beweging al het werk van tafel dat anti-geweldbewegingen, feministische organisaties en onderzoekers de voorbije decennia verzet hebben. Want niet alleen ben je nooit verantwoordelijk voor je aanranding, de overgrote meerderheid van de daders weet zeer goed dat ze een grens hebben overschreden. Het menselijk brein (m/v/x) kan weldegelijk signalen lezen.
Alle goede bedoelingen van de makers ten spijt, was het onderwerp van deze aflevering wellicht tout court te ambitieus om het tot een goed einde te brengen. Anders dan bij de vorige thema’s is ‘vrouwen’ zodanig breed dat je je er wel in moet verslikken. Het is alleszins schier onmogelijk om op een uurtje diepgaand in te gaan op uiteenlopende en complexe thema’s als de loonkloof, geweld of zorgarbeid. Ik geloof gerust dat de getalenteerde ploeg achter Taboe van deze afzonderlijke topics iets moois had kunnen brouwen. Daarvan getuigen onder andere een aantal relevante getuigenissen over verkrachting of over de obstakels en dubbele standaard waarmee vrouwen van kleur moeten afrekenen. Zo jammer dat ze ondergesneeuwd raken door de breedte van het thema.
Wanneer aan het einde van de aflevering ook nog eens de stelling de revue passeert dat we van het woord ‘feminisme’ af moeten, kan je alleen maar concluderen dat deze Taboe zich het beste laat samenvatten als een gemiste kans. Hoe lang nog moeten we uitleggen dat feministen inderdaad kritisch zijn en ongelijkheid aanklagen, maar dat we dat doen met het oog op vrijheid en gelijkheid en dus ook op plezier voor iedereen? Onze motor bestaat niet uit humorloze zurigheid, laat staan uit een afkeer van mannen of seks. Integendeel, het is juist vanuit een grote liefde voor de wereld dat we ons dagelijks inzetten om er een plek van te maken waarin iedereen alle kansen krijgt om zich te ontplooien volgens eigen talent en inzicht.
