Sunak sleurde de brexit erdoor maar is niet de nieuwe heiland

Voor de tweede keer in bijna zeven jaar bereikten het Verenigd Koninkrijk en de EU een akkoord over Noord-Ierland. Belangrijker dan het akkoord zelf is de stijlbreuk die er aan de basis van lag, en dat zou Rishi Sunak wel eens wind in de zeilen kunnen geven.

Sinds 2016 werd de boventoon in de Britse politiek gevoerd door de luidste roepers die onverzettelijkheid als enige strategie kenden. Zo’n 45 jaar EU-lidmaatschap had hun niet geleerd dat enkel dialoog en compromissen tot akkoorden leiden. De weg van de escalatie en verrotting die Boris Johnson en Liz Truss verkozen, leidde louter tot een impasse.

Dat Sunak die kon doorbreken, kan hem het krediet geven dat hij dringend nodig had. De radicalen binnen zijn partij zaaiden voortdurend twijfel over zijn kunnen en ijverden voor een terugkeer van Boris Johnson. Die redder des vaderlands had hun immers de brexit gebracht en zou de partij over anderhalf jaar opnieuw naar een overwinning leiden.

Dat narratief krijgt een stevige knauw. Johnsons verwezenlijkingen waren sowieso al pover, en nu slaagt een politicus met een wezenlijk ander profiel er via de weg van de stille diplomatie in om hét knelpunt in Johnsons brexitmonument weg te werken. Sunak ruimt Johnsons rommeltje op en wordt ‘the guy who really got brexit done’.

Is Sunak dan de nieuwe heiland voor de Britten? Dat nu ook weer niet. Hij heeft weliswaar een belangrijke doorbraak geforceerd en kan eindelijk een nieuw elan vinden voor zijn premierschap, maar als de euforie gaat liggen, zal de glans van zijn verdienste aan felheid inboeten. Alle problemen die hij nu wil oplossen – van de brexit tot de economische malaise – heeft hij zelf mee veroorzaakt als brexiteer en als financiënminister onder Johnson. De oppositie kan dat blijvend tegen hem gebruiken, net als Sunaks discours waarmee hij zijn deal in Noord Ierland aanprijst: “Jullie hebben een unieke positie door bijna ongehinderd handel te kunnen drijven met Groot-Brittannië én de EU.” Stel je voor, een brexiteer die landgenoten warm maakt voor EU-lidmaatschap.

Toch liggen er kansen voor de premier. Als hij het handig speelt, zet Sunak nu snel stappen om het beste te maken van de brexit. Hij gaf het land weer een betrouwbaar imago, en kan nu dossiers die door de Noord-Ierse kwestie geblokkeerd zaten, zoals de Britse deelname aan EU-onderzoeksprogramma’s, vlot trekken. Ook onderhandelingen over een handelsakkoord met de VS komen een stapje dichterbij. Sunak kan dus opportuniteiten grijpen die hem met een positief verhaal de verkiezingen kunnen insturen.

De komende dagen blijven niettemin precair. Johnsons stilzwijgen doet vermoeden dat die het finale oordeel afwacht van de Noord-Ierse unionisten, en op hun beurt wachten sommige prominente brexiteers op Johnson. De kans lijkt echter gering dat verzet tegen het akkoord op brede steun bij de Britten kan rekenen; wellicht zal ook Johnson dat inzien. De huidige positieve framing zal moeilijk gekeerd kunnen worden door technische bezwaren of radicale ideologische argumenten. De doorsnee-Brit is de brexit moe en wil een regering die ook die andere brexitbelofte waarmaakt: een regering die het leven van de Britten verbetert. Het wordt de hoogste tijd om daaraan te beginnen.