Opinie
Stroompjes pekelwater maken Mars nauwelijks leefbaarder
Gustaaf C. Cornelis is kosmoloog en wetenschapsfilosoof aan de VUB en UA.
Als er één nieuwsbron is die ons nog meer op het puntje van onze stoel krijgt dan Apple, dan moet het wel NASA zijn. Indertijd kreeg het agentschap met de eerste maanwandeling nog 125 miljoen mensen voor de buis. Benieuwd hoeveel er uiteindelijk deze nieuwsflash hebben gevolgd, alle sociale media meegerekend. Alvast iedereen, vermoed ik, die de nacht tevoren naar de verduistering van de supermaan stond te kijken. Of is dit allemaal much ado about nothing?
Het is natuurlijk niet niks: een van de grote mysteries van het zonnestelsel is opgelost. Mars sprak al geruime tijd tot de verbeelding. Daar had de excentrieke miljonair en astronoom Percival Lowell alles mee te zien. Een groot deel van zijn leven had hij gewijd aan het bestuderen van de planeet. Met de telescopen die hij omstreeks 1900 ter beschikking had, meende hij op de rode planeet een netwerk van rechte stroken te ontwaren. Hij dacht meteen aan kanalen die steden met elkaar verbonden. Fantasie en ervaringen beïnvloeden nu eenmaal sterk ons denken. Lowells publicaties betekenden de geboorte van de marsmannetjes en met momenten massahysterie onder de aardbewoners (denk maar aan Welles' hoorspel in 1938).
Wetenschapsmensen hebben op Mars stromend pekelwater ontdekt. Luju Ojha (doctoraalstudent aan het Georgia Institute of Technology in Atlanta) is de eerste auteur van de betreffende publicatie. Pekelwater is een met zout volledig gesatureerde vloeistof: ze blijft vloeibaar tot ver onder het nulpunt. Op Mars kan de temperatuur aan de equator tot 20°C oplopen, maar aan de polen is het dan weer -150°C. Gemiddeld ligt de temperatuur op Mars lager dan -50°C. De ingrediënten voor pekelwater werden al een tijdje eerder aangetroffen op Mars en bevroren water is er zichtbaar. Vloeibaar water hadden we nog niet aangetroffen. Er waren wel een aantal tekenen aan de wand: tegen de flanken van kraters en bergen, waarop dunne verticale lijntjes te zien zijn op de foto's gemaakt met de Mars Reconnaissance Orbiter. Die lijntjes kwamen en verdwenen weer. Spectrografisch onderzoek (analyse van weerkaatst licht leidt tot een inzicht van de samenstelling) heeft nu aangetoond dat de lijntjes moleculen bevatten die je in pekelwater verwacht.
De vondst is belangrijk. Er is dus (hoogstwaarschijnlijk) vloeibaar water op Mars (aan de zoute kant, toegegeven). Maar lang stroomt het niet: het komt tevoorschijn aan het oppervlak, loopt enkele meters en bevriest dan uiteindelijk toch. NASA heeft woord gehouden en wel degelijk een mysterie verticaal geklasseerd. Hoewel, de auteurs geven in het artikel aan dat er een vijftal mogelijke verklaringen zijn voor de herkomst van het water. Daar zijn ze dus nog niet uit.
Het is een opsteker voor NASA. Ze moeten daar nu eenmaal regelmatig met klinkende vondsten uitpakken. Louter voor het spektakel voegen de wetenschappers er graag aan toe: "Het betekent ook dat Mars weer wat leefbaarder is geworden." Water is nu eenmaal essentieel voor leven en al zeker voor aardbewoners. Als het daar bovengronds (en ook ondergronds) beschikbaar is, dan komen de bemande Mars-reizen weer wat dichterbij.
Eigenlijk hoop ik van niet: reizen naar Mars hoeven niet door astronauten gemaakt te worden. Ja, spectaculair is het wel maar robotjes en sondes doen daar ook uitstekend werk (wat nog maar eens werd bewezen). Ik vind het wat overdreven het hele verhaal op te hangen aan 'leefbaarheid'. Overigens, het ziet er echt niet naar uit dat in dat pekelwater leven zal worden aangetroffen, zelfs niet in de eenvoudigste vorm. Hoogenergetische straling beukt nu eenmaal meedogenloos en aanhoudend in op het oppervlak van Mars en vernietigt elke kiem. De atmosfeer filtert nauwelijks en een beschermend magnetisch veld is 4 miljard jaar geleden verdwenen. Leven krijgt er echt geen kans.
Lees ook
De vondst van vloeibaar water op de planeet Mars brengt ons weer een stapje dichter bij buitenaards leven, klonk het gisteren hoopvol. Ook al gaat het om extreem zout water, dat slechts af en toe stroomt. Wetenschappers reageren: "De puzzel moet opnieuw gelegd worden."