Sorry Biden, maar wat je zegt kan Poetin geen bal schelen

Elena Tsjernenko (@ElenaChernenko) is correspondent van Kommersant, een onafhankelijk dagblad in Rusland.

Het zag er een poos naar uit dat de ontmoeting in Genève tussen Vladimir Poetin en Joe Biden niet zou doorgaan.

Biden had al midden april een ontmoeting voorgesteld, maar pas eind mei werd de top bevestigd. Ondanks Poetins ervaring met Amerikaanse presidenten – dit is de vierde met wie hij in twee decennia te maken krijgt – zou het Kremlin hebben gevreesd dat Biden de ontmoeting zou gebruiken om zijn Russische tegenhanger in het openbaar de les te lezen over democratie en mensenrechten.

Die bezorgdheid leek niet onredelijk. De nieuwe Amerikaanse regering legt immers sterk de nadruk op de bevordering van de mensenrechten overal ter wereld – en doet zeker meer dan ten tijde van Trump. Het feit dat Biden Poetin een “killer” heeft genoemd, zegt genoeg.

Spanningen

Toch heeft het Kremlin de uitnodiging uiteindelijk aanvaard en heeft de ontmoeting plaatsgevonden. Waarom? Het was een gelegenheid om de bestaande spanningen af te zwakken, juist. Maar er was nog een andere heel goede reden: Poetin heeft niets van Biden te vrezen. Hij blijft in Rusland populair, heeft de oppositie onschadelijk gemaakt en hoeft zich dus nergens zorgen over te maken. Niets wat Biden in Genève kon zeggen – en geen enkele sanctie die zijn regering zou kunnen nemen – kon Poetins positie in het gedrang brengen.

Bovendien zal Bidens boodschap niet ongefilterd tot bij het Russische publiek geraakt zijn. De door de staat gecontroleerde televisie blijft voor driekwart van de Russen de belangrijkste nieuwsbron, zodat de meeste mensen de Amerikaanse president door de ogen van het Kremlin hebben gezien. De zwakke onafhankelijke media, die het Kremlin in het recente verleden als “buitenlandse agenten” heeft gebrandmerkt, kunnen die vertekening niet rechttrekken.

Maar zelfs zonder zijn mediafilter had Poetin geen reden tot bezorgdheid. Zijn populariteit is afgenomen na haar piek in 2014, maar 60 procent van de Russen blijft hem vertrouwen en goedkeuren. Dat heeft misschien meer met inertie en apathie te maken dan met politiek enthousiasme, maar het resultaat is hetzelfde. Van dergelijke cijfers kan de oppositie alleen maar dromen: slechts 20 procent van de Russen steunt Aleksei Navalny, de invloedrijkste oppositieleider.

Navalny

Het is niet alleen de schuld van het Kremlin. De oppositie slaagt er gewoon niet in de massa achter zich te krijgen, ook al heeft ze het excuus dat de staat haar op alle mogelijke manieren dwarsboomt. De laatste grootste demonstraties als steun voor Navalny, op 21 april, brachten in 109 steden in heel het land amper 51.000 tot 120.000 mensen op de been. Zelfs het hoogste cijfer komt overeen met minder dan 0,1 procent van de bevolking.

Dat komt niet alleen omdat demonstraties brutaal worden onderdrukt. Veel mensen zijn wel ontevreden, maar vermijden de protesten omdat ze zich niet in de organisatoren herkennen of niet geloven dat de straat verandering kan brengen. In een recente peiling zei slechts 21 procent van de respondenten dat ze eventueel bereid zouden zijn om met economische eisen te betogen. Een nog kleinere proportie, 16 procent, zou dat met politieke eisen doen.

Bovendien zijn Poetins actieve tegenstanders vakkundig uitgeschakeld. Navalny en veel van zijn medestanders zitten achter de tralies. Vorige week werd zijn beweging officieel als extremistisch bestempeld, zodat haar militanten niet aan de verkiezingen kunnen deelnemen en de aanhangers verder worden geïntimideerd.

Het blijft niet bij Navalny. Open Rusland, de organisatie van Mikhail Khodorkovsky, de olietycoon die nu in ballingschap leeft, heeft zichzelf onlangs opgedoekt, in de hoop haar mensen te beschermen. Wat niet heeft belet dat een van de leiders, Andrey Pivovarov, vorige week werd opgepakt en tot zes jaar gevangenis zou kunnen krijgen. Een andere prominente oppositiefiguur, Dmitry Gudkov, is begin juni naar Oekraïne gevlucht om hetzelfde lot te ontlopen.

In de aanloop naar de verkiezingen in september heeft de overheid de oppositie geneutraliseerd en de media gemuilkorfd. Maar de meeste Russen liggen daar niet van wakker. Bidens boodschap over mensenrechten en democratie laat hen onverschillig. Poetin heeft dus in eigen land niets te vrezen – en zijn reputatie in de VS en de rest van het Westen is al zo lang zo slecht dat hij daar niets te verliezen heeft. Kortom, wat Biden ook heeft gezegd of nog zal zeggen, het kan Poetin geen bal schelen.

© 2021 The New York Times Company