Rector Van de Walle, wij kunnen niet langer zwijgen

In de week dat een voortvluchtige en moordzuchtige neonazi openlijk gesteund wordt door een grote groep mensen, kiest UGent-rector Rik Van de Walle er voor om het gesprek aan te gaan met de voorzitter van het Vlaams Belang. Tegelijk had hij nog niet eens zijn deur geopend voor zijn eigen antiracistische studenten die daar nochtans expliciet om vroegen. Wij, academici van UGent en andere universiteiten, kunnen niet langer zwijgen. Vandaar deze open brief.

Geachte heer rector,
De situatie is ernstig. De uitdagingen zijn niet min. Een neonazistische militair steelt oorlogswapens uit de kazerne en dreigt daarmee ‘politici en virologen’ om te brengen. De voorbije jaren spuwde hij op sociale media zijn haat tegen vluchtelingen en mensen van kleur. Ook zij mogen zich als potentieel doelwit beschouwen van deze gewelddadige extremist.

Op sociale media rolt een golf van sympathie voor de man. De Facebook-groep ‘als 1 achter Jürgen’ verzamelde in enkele dagen meer dan 45.000 volgers. Mensen over het hele land bieden de extremist onderdak aan en tonen zich dus bereid om zonder enige schroom medeplichtig te worden aan zijn toekomstige moorden.

Op zulke cruciale momenten van de geschiedenis rust een enorme verantwoordelijkheid op de schouders van academici. Maar op sommige schouders nog net iets meer dan op andere. U bent rector van één van de grootste universiteiten van het land. Uw stem klinkt dus net iets luider dan die van vele anderen. Het was trouwens ook aan de UGent dat Schild & Vrienden tot bloei kwam. U had toen een Pano-uitzending – en vooral de publieke verontwaardiging die die uitzending opwekte – nodig om tot actie over te gaan.

Zaterdagmorgen verkondigde u uw mening op Twitter. Wat u daar schreef heeft ons bijzonder verontrust. U begint met een pluim te geven aan de voorzitter van de extreemrechtse partij Vlaams Belang. U had hem bezig gezien op De afspraak op vrijdag en vindt dat hij “een belangrijke stem in het debat is” en dat hij “meningen vertolkte die publiek moéten gehoord worden”.

U vindt niet alleen dat hij dat platform verdient, maar legitimeert hem ook als een belangrijke gesprekspartner. Door dat te doen, draagt u bij aan de normalisering van extreemrechts. Gezien uw maatschappelijke gewicht is dat niet onschuldig. Wij roepen u dan ook op om geen platform te geven aan de voorzitter van een partij die reeds jarenlang racistische en ontmenselijkende propaganda ten aanzien van bepaalde groepen verspreidt. In een maatschappelijke context waarin een groot deel van het ooit verguisde 70-puntenplan uit de jaren 1990 van het Vlaams Blok ofwel werd uitgevoerd, ofwel niet langer taboe is, moet u net een dam zijn tégen die toenemende normalisering.

Die verantwoordelijkheid heeft u niet alleen ten aanzien van de bredere maatschappij, maar ook ten aanzien van uw studenten en personeel, in het bijzonder studenten en personeelsleden van kleur en lgbtqgi+ die door het racistische, homofobe, seksistische en islamhatende discours van Vlaams Belang geviseerd worden. Zij verdienen uw bemoedigende woorden, niet Tom Van Grieken.

In het korte bestek van uw zeven tweets herhaalt u meermaals dat u Tom van Grieken gelooft en roept u hem op om samen met u te strijden tegen ‘geweld’. Dat is een grote denkfout, en wel om twee redenen. Waarom denkt u dat extreemrechts gesloten groepen op sociale media heeft en zelfs in de duistere spelonken op het dark web? Extreemrechtse politici hebben het spreken met dubbele tong tot kunst verheven. Als de studio waarin ze te gast zijn te klein is voor hun jachthoorn brengen ze wel een hondenfluitje mee. Op dezelfde dag dat de extreemrechtse voorzitter in De afspraak op vrijdag zat stuurde hij een berichtje naar de organisatoren van één van de steunmarsen voor de voortvluchtige neonazi. Daarin stond: “Op ons kan u blijven rekenen, want onze mensen moeten weer op de eerste plaats komen.”

Ten tweede zijn racisme en homofobie niet zomaar ‘meningen’. Het zijn ideologieën die de menselijkheid van hele groepen mensen – inclusief een belangrijk deel van uw studenten en personeelsleden – ontkennen en die een maatschappij willen organiseren waarin nét die groepen mensen tweederangsburgers worden. Met andere woorden, het racisme en de homofobie zijn zélf reeds het geweld, ze hebben invloed op het sociale welzijn, op de mentale én fysieke gezondheid en op de sociaal-economische positie van mensen die het doelwit zijn van dergelijke ideologieën. De UGent gaat prat op zijn mensenrechtenbeleid en beschouwt discriminatie als grensoverschrijdend. Hoe rijmt u dit met het oproepen tot een platform geven aan Tom Van Grieken, die surft op een politiek verdienmodel gestoeld op discriminatie?

Eind vorig jaar probeerden de Gentse Studentenraad, Umoja, Flux en Engage het gesprek met u aan te gaan over hun open brief ‘Dekoloniseer UGent’. Zij willen dat u werk maakt van kwalitatief en veilig onderwijs voor iedereen. Als reactie op deze brief, publiceerde de UGent een statement dat stelde dat “racisme, discriminatie en onverdraagzaamheid geen plaats hebben en nooit zullen worden getolereerd op onze universiteit”. Hoe geloofwaardig is dat als u uitgerekend op dit moment uw sympathie uit voor een extreemrechtse partijvoorzitter?

De opstellers van die brief werden niet gehoord. Wij hebben in ieder geval niet de indruk dat u de eisen die zij formuleerden ter harte neemt. Uw tweets hebben dat alleen bevestigd. Terwijl u bleef herhalen dat u tegen ‘verbale of fysieke bedreigingen’ van beide kanten bent, ging u in de aanval tegen iedereen die kritiek had op uw sympathiebetuiging aan de extreemrechtse partijvoorzitter. Studenten die het niet met u eens waren, werden geblokkeerd op Twitter. In plaats van te reageren op de feiten die ze aanklagen, ging het dan plots over de zogenaamd emotionele toon van hun aanklacht. Dankzij deze techniek werden slachtoffers in één klap schuldigen. Maar voor onze studenten (en medewerkers) is dit niet zomaar een debat. Racisme en discriminatie hebben een constante negatieve invloed op hun leven. Zo mist u ook hier een open kans om het vertrouwen te winnen van de studenten, vertrouwen dat u nodig hebt als rector aangezien u onlangs wel herverkozen werd aan het hoofd van de universiteit, maar amper 38 procent van de studenten achter u kreeg.

Dit is een cruciale episode in de geschiedenis van ons land. België beleeft hier en nu zijn Capitool-moment. In de VS schudde de gewelddadige bestorming van het Capitool de brede mainstream wakker over het gevaar van extreemrechts. Het leidde ook tot bezinning over het eigen falen om extreemrechts een halt toe te roepen. De massale steun voor een voortvluchtige gewapende neonazi moet een gelijkaardig effect hebben in ons land. Wie nu zijn nek niet uitsteekt, geeft zichzelf bloot.

Iedereen zou ondertussen moeten weten dat de komende jaren doorslaggevend worden. Extreemrechts bouwt op naar de verkiezingen van 2024, die de grote kladderadatsch moet opleveren waar zij van dromen. De monsters van het fascisme beuken op de poort. Sommigen hebben zich daar misschien al bij neergelegd, maar een grote groep mensen in ons land wil er alles aan doen om hen buiten te houden. Ook aan uw universiteit zijn zij in een overweldigende meerderheid. Zij hebben recht op uw steun. Uw geflirt met extreemrechts is een aanfluiting van hun inspanningen.

Professoren UGent: Luce Beeckmans, Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur; Berber Bevernage, Faculteit Geschiedenis; Koen Bogaert, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen; Eva Brems, Faculteit Recht en Criminologie; Stef Craps, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte; Tom Decorte, Faculteit Recht en Criminologie; Joost Dessein, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen; Tine Destrooper, Faculteit Recht en Criminologie; Els Leye, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen; Marianne Maeckelbergh, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen; Jan Orbie, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen; Rudi Roose, Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen; Kornee van der Haven, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte; Karim Zahidi, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte; Sami Zemni, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen; Christopher Parker, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen.
Wetenschappelijke medewerkers UGent: o.a. Emma-Lee Amponsah, vakgroep Communicatiewetenschappen; Rachida Lamrabet, Human Rights Centre, Faculteit Recht en Criminologie.

Andere universiteiten: o.a. Omar Jabary Salamanca, onderzoeker ULB; Sarah Bracke, prof universiteit van Amsterdam; Vincent Scheltiens, onderzoeker UA; Anneleen Kenis, onderzoeker KU Leuven; Pascal Debruyne, Hogeschool Odisee; Anya Topolski, Radboud University; Nadia Fadil, KU Leuven; Stijn Oosterlynck, UA; Nozizwe Dube, KU Leuven; Wouter Hillaert, Conservatorium Antwerpen AP. Tientallen studenten UGent.
Met steun van middenveldorganisaties: Nina Henkens, in naam van Kifkif; Robrecht Vanderbeeken, in naam van ACOD; Didier Vanderslycke, in naam van Orbit vzw; Sarah El Massoudi, in naam van BOEH!; Stefaan Peirsman, als diversiteitsverantwoordelijke bij ACV; Rani Kerkaert, als jongerenverantwoordelijke bij ACV-jongeren Oost-Vlaanderen; Kati Verstrepen, in naam van Liga voor Mensenrechten; Lieven Miguel Kandolo, in naam van Hand in Hand; Latifa El Morabit, in naam van FMV vzw; Thomas Peeters, in naam van Orbit vzw; Mustapha Chiari, in naam van Le Collectif Contre l’Islamophobie en Belgique; Beatriz Camargo, in naam van Centre Bruxellois d’Action Interculturelle CBAI; Kathleen Van den Daele, in naam van Minderhedenforum; Latifa El Morabit, FMV vzw; Maguy Ikulu, BEPAX; Amina Odofin; Anneleen Kenis, Amal Miri, Luce Beeckmans, Femke Lootens, Gillian Mathys, Sigrid Vertommen, Julie Carlier, in naam van Collectieve Vrouwenstaking; Imane Salmi, in naam van Umoja; Amine Chetti, in naam van Engage; Fouzia Sadala, in naam van Karibu; Nozizwe Dube, in naam van Undivided for KULeuven; Latifah Abdou, in naam van WeDecolonizeVUB; Chantelle Motsi, in naam van ASCOM; Ayca Sager, in naam van Flux VZW; Steven Arents, in naam van Jongsocialisten Gent; Luca Lewis De Bruycker, in naam van Jongsocialisten StuGent; Louise De Cooman, Comac Gent; Esther Philippen, als medewerker bij UCOS; Sebastian Van Hoeck, als medewerker bij UCOS; Esther Philippen, als medewerker bij UCOS; Sebastian Van Hoeck, als medewerker bij UCOS; Jihad Van Puymbroeck, Hand in Hand; Selma Benkhelifa, advocate ProgressLaw; Een Andere Joodse Stem; Mohamed El Majjoudi in naam van Samenlevingsopbouw.