Reactie op Mohamed Ouamaari: ‘Woke is wél problematisch voor de vrijheid van denken’

Je moet het maar doen. Hoewel Mohamed Ouaamari enkel het voormiddaggedeelte van het woke-symposium dat ik organiseerde bijwoonde, belet die halftijdse aanwezigheid hem niet om het symposium in zijn geheel af te branden. Zijn kritiek is niet alleen slecht onderbouwd, zijn besluit dat woke de vrijheid van denken niet bedreigt is ook onterecht.

Ouaamari’s kritiek betreft de samenstelling van de verschillende panels. “Amper drie vrouwen mogen mee aanschuiven”, schrijft hij. Correcter zou zijn: willen mee aanschuiven. We nodigden een rist sprekers uit, mannen maar vooral vrouwen die zich als woke omschrijven of sympathie hebben voor de thema’s die de wokebeweging op de agenda zet. Sommigen antwoordden niet op onze vraag, anderen waren verhinderd of gaven de voorkeur aan andere activiteiten.

In tegenstelling tot wat Ouaamari schrijft, kan die afwezigheid niet worden toegeschreven aan de vraag die in de titel van het symposium centraal stond. Hij meent namelijk dat die vraag enkel retorisch begrepen kan worden en woke activisten als irrationele duivels typeert. Reden genoeg om te weigeren dus. Oordeelt u vooral zelf: “Vormt woke een bedreiging voor de vrijheid van denken?” Ziet u het probleem?

Bovendien stond die vraag in mijn uitnodiging ook helemaal niet centraal. De titel van het symposium was op dat moment zelfs nog niet bekend. Aan Gloria Wekker en Dalilla Hermans, om slechts die te noemen, stelde ik de volgende vragen: “Wat zijn de wortels van de wokebeweging? Welke maatschappijanalyse maakt ze? Welke oplossingen biedt ze aan? Wat zijn haar troeven en minpunten? Houdt ze een gevaar in voor het vrije spreken en het vrij onderzoek?”

De afwezigheid van enkele woke-coryfeeën maakt de panels daarom ook niet onevenwichtig. We hebben bewust verschillende perspectieven aangeboord om een eenzijdige blik te vermijden. Ouaamari is onze getuige. Van de zeven sprekers die in de voormiddag aan het woord waren konden drie hem bekoren: Lemmens, Corijn, Boutellier. Daarbij vergeet hij nog Walter Weyns te vermelden die een boeiend en welwillend boek over woke schreef: Wie, wat, woke?.

Wie het rekensommetje maakt, komt inderdaad tot de vaststelling dat de sprekers die eerder woke-kritisch zijn in de minderheid waren: Boonefaes, Abou Jahjah en Doornaert. Indien Ouaamari zich de moeite had getroost om ook het namiddaggedeelte bij te wonen was hem zeker de striemende kritiek van Jef Verschueren opgevallen die de woke-critici intellectuele luiheid verweet. Ook het rectorendebat waarmee het symposium afsloot was genuanceerd en onderschreef verschillende eisen van de wokebeweging.

Betekent dit alles nu dat er geen probleem zou zijn met de woke-ideologie? Helaas niet. Haast alle panelleden erkenden dat die woke-ideologie aanleiding heeft gegeven tot problematische excessen. Naar mijn mening spruiten die voort uit haar mensbeeld en maatschappijanalyse dat letterlijk getuigt van zwart-witdenken.

Ouaamari’s column is daarvan een goede illustratie. Ook bij hem zie je bijvoorbeeld de fixatie op een ‘witte’ huidskleur als diskwalificerende eigenschap. De zwakke onderbouw van de wokebeweging valt te betreuren en is een goede reden om haar te bestrijden. Ze wil de kritische reflectie over wat rechtvaardig is schoeien op een problematische leest en bedreigt zo ook het vrije denken. Eigenlijk is dat bijzonder jammer, want sommige van haar eisen zijn de moeite waard. Maar dat wisten we wel al langer. We hebben woke echt niet nodig om te strijden tegen racisme en discriminatie, en om op te komen voor een rechtvaardige wereld.