'Racisme zonder rassen' is niet nieuw

De primaire taak van filosofen is om een gevoel van nieuwsgierigheid en kritiek te stimuleren. Daarom was ik verbaasd toen Maarten Boudry hier beweerde dat het problematisch is om de ​​basisbeginselen van de verlichting in twijfel te trekken. Volgens mij moeten wij dat juist wel doen. Zeker omdat een van de meest problematische erfenissen van de verlichting is dat het de weg vrijmaakte voor cultureel racisme. Dit laatste wordt ook wel historisch racisme (of neoracisme) genoemd, omdat het een soort culturele vooruitgang veronderstelt, gekoppeld aan bepaalde groepen mensen (meestal taalkundige of nationale gemeenschappen).

Cultureel racisme is niet nieuw. Wat misschien 'nieuw' is, is de huidige manifestatie ervan in de vorm van islamofobie (hoewel het oriëntalisme gezien kan worden als 19de-eeuwse manifestatie). Ten tweede lijken de opmerkingen van Boudry en Mia Doornaert te impliceren dat de nazi's biologisch racisme uitvonden. Naziracisme was een gruwelijke manifestatie van racisme, maar niet het enige model.

Naziracisme

Het antisemitisme tot enige vorm van racisme maken en pleiten voor zijn uitzonderlijkheid, kan ertoe leiden anti-zwart racisme te ontkennen, met zijn wortels in slavernij en kolonialisme (wat velen aan de rechterkant van het politieke spectrum willen doen om hun verantwoordelijkheid voor het verleden te ontlopen). Deze kinderachtige logica – als het niet precies is zoals de nazi’s het deden, dan is het geen racisme – moet worden voorkomen. Hoewel ik de daden van de nazi’s (en alle Europeanen die vocaal of stil hun project van uitroeiing steunden) zeker niet wil minimaliseren, zou het absurd zijn om te suggereren dat zij racisme hebben uitgevonden.

Als iemand de wortels van naziracisme onderzoekt, is het overduidelijk dat het oorspronkelijk een vorm van cultureel racisme was, overgeërfd van de christelijke traditie van anti-judaïsme, die zowel biologische (joden zijn niet door bekering te redden) als culturele (joden kunnen theoretisch worden 'gered' door een combinatie van bekering en assimilatie) elementen bevatte. Debatten over de relatie tussen biologisch en cultureel racisme kunnen worden herleid tot het jaar 1492, de tijd van de inquisitie, evenals van de kolonisatie van de Amerika's.

Biologisch, of natuurlijk, racisme is bijna altijd verweven met cultureel racisme. In 1988 definieerde Balibar cultureel racisme als een 'racisme zonder rassen' waarin het dominante thema niet de biologie is, maar de onverzoenlijkheid van culturele verschillen.

Spirituele kwestie

De onderzoeker die diepgaand onderzoek heeft gedaan naar de wortels van het naziracisme is Susannah Heschel, hoogleraar joodse studies, die verwijst naar het proces van racialisatie van het christendom. Een proces dat begon in het midden van de negentiende eeuw en culmineerde in het Derde Rijk.

Theologen en politici gebruikten racisme als een politiek hulpmiddel om de minderwaardigheid van het Joodse volk te rechtvaardigen. Populaire voorbeelden hiervan waren hoe joden zich aan hun oude rituelen vastklampten, geobsedeerd door het lichaam (bijvoorbeeld bij de besnijdenis), en bovenal de Wet (die niet de wet van de staat was).

Het idee van ras bouwt hier voort op het klassieke christelijke onderscheid tussen de vleselijkheid van het jodendom en de spiritualiteit van het christendom. Hoewel veel onderzoekers en individuen het vandaag de dag nog steeds moeilijk vinden om racisme te scheiden van zijn biologische manifestatie, is het duidelijk dat het zelfs voor nazitheologen veel meer een spirituele kwestie was en dat biologie slechts één uitdrukking was van naziracisme.

Naziracisme was niet alleen biologisch racisme, maar een mengeling van theologisch, cultureel en biologisch racisme… net zoals islamofobie vandaag. Bijna alle ingrediënten komen overeen, al verschillen de verhoudingen soms een beetje – sommige smaken zijn subtieler, andere meer uitgesproken. Europa heeft een unieke kans om niet nogmaals de fout te maken het vergif van dit racistische recept te onderschatten.