Qatar-gate is slechts het topje van de Europese lobby-ijsberg, en iedereen weet het

Ann De Boeck is journalist.

Een Waals parlementsvoorzitter die een snoepreisje van 20.000 euro maakt naar Dubai, met exclusieve etentjes en peperdure overnachtingen. Een Europees parlementslid wiens vader op heterdaad wordt betrapt met 750.000 euro cash in een koffertje, waarna er ook nog 150.000 euro in haar appartement wordt gevonden. Het is een gitzwarte week voor de geloofwaardigheid van de politiek.

Het beeld dat verkozenen des volks zich na zonsondergang laven aan schimmige diners en koffers met geld roept terecht weerstand op. Een Europarlementslid verdient algauw 10.000 euro netto per maand, een bedrag dat hoog genoeg moet zijn om gladde praatjesmakers wandelen te sturen. Maar gelukkig is het beeld ook grotendeels foutief. Om de simpele reden dat de overgrote meerderheid van de verkozenen zich wel degelijk oprecht inzet.

Veel problematischer is echter de massale inmenging in de Europese besluitvorming. In Brussel werken om en bij de 25.000 lobbyisten. Bij iedere wetswijziging staan ze in grote drommen aan te schuiven, de big tech en de bankensector voorop. “Elke dag krijgen we minstens tien e-mails van bedrijven die aan onze mouw trekken”, zegt een ervaren medewerker achter de schermen. “Als we al die mensen persoonlijk zouden moeten spreken, zouden we minstens vijf werknemers extra moeten aanwerven.”

Ook vrij uniek is het fenomeen van de ‘vriendschapsgroepen’ met derde landen, zoals Qatar of Bangladesh. Parlementsleden die lid worden van zo’n groep worden uitgenodigd voor etentjes, debatten en evenementen. Een geavanceerde vorm van klantenbinding, zeg maar. In de nasleep van ‘Qatargate’ lieten al verschillende parlementsleden weten dat ze de voorbije jaren via de vriendschapsgroep met Qatar benaderd waren geweest, in de hoop dat ze hand- en spandiensten zouden verlenen.

Zelfs de absolute toppers zien er geen graten in om na een korte ontluizingsperiode zelf het lobbycircuit in te gaan. Herinner u voormalig commissievoorzitter José Manuel Barroso, die vlotjes de overstap naar de zakenbank Goldbank Sachs maakte. Of oud-commissaris Neelie Kroes, die ging lobbyen voor taxibedrijf Uber. De draaideur tussen het EU-circuit en de lobbywereld is een symptoom van een cultuur waarin de grenzen tussen publieke en private belangen vervagen.

Is het Europees Parlement niet altijd de eerste om met het vingertje te wijzen naar corrupte landen? Dan richt het nu maar beter dat vingertje op zichzelf. Het draagvlak voor de Europese solidariteit kalft al jaren af door de demagogie van populisten, het onvermogen om een migratiepolitiek uit te werken en nu dus ook door schimmige (ex-)parlementsleden die hun eigen geloofwaardigheid om zeep helpen. Qatargate is slechts het topje van de lobby-ijsberg, en iedereen weet het. Dat parlementsvoorzitter Roberta Metsola nu meer transparantie belooft, komt rijkelijk laat.

Al jaren waarschuwde het Corporate Europe Observatory hoe de EU te weinig optrad tegen het gelobby van onder meer de golfstaten. Volgens het Europese Rekenhof stond de integriteit van de EU op de helling. De parlementsleden keken de andere kant op. Hoeveel koffertjes zouden er intussen al van hand tot hand zijn gegaan?