‘PFOS’ gaat niet enkel over een ‘stout’ bedrijf. Dit gaat ook over een regering die de kantjes van de milieuwetten af wil lopen

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

Hoezeer ze er ook naar tracht, de Vlaamse regering slaagt er niet in het grootste milieuschandaal uit de recente geschiedenis van het Vlaams Gewest achter zich te laten. De maatschappelijke en economische impact blijft even onuitwisbaar aan de politieke schoenen kleven als het giftige goedje waarmee het allemaal begon: PFOS.

Dat is - laten we dat toch niet vergeten - in de eerste plaats een bron van ellende voor de omwonenden van de vervuilende fabriek van 3M in Zwijndrecht en omgeving. Jarenlang zijn ze in het ongewisse gehouden over de risico’s die ze liepen. Recent bodemonderzoek toont hoever de vervuiling is doorgedrongen in het woongebied.

Het schandaal is dat de bevoegde administraties en regeringskabinetten vijf jaar geleden al wisten dat er iets niet pluis was. Toch werd beslist te zwijgen. Omdat de risico’s voor de volksgezondheid onderschat zijn. Maar wellicht toch ook vooral omdat geen betrokken politicus in stad (Antwerpen) of regering (Vlaanderen) het moeizaam beklonken akkoord over de uitbreiding van de Antwerpse ring op de helling wou zetten.

Tot nu toe probeert de huidige Vlaamse meerderheid het probleem ‘in te dijken’ tot die lokale proportie: een bodemvervuiling in één of twee gemeentes op de linkeroever van de Schelde. Jammer. Vervelend. We zoeken wel een oplossing. Maar Oosterweel must go on.

Dat wil maar niet lukken. Opnieuw laat de Raad van State een deel van de werken aan de Oosterweel-verbinding stilleggen. Terecht zegt de Raad dat wie vervuilde grond wil verplaatsen of storten daarvoor een aparte vergunning nodig heeft. Of dat die grond eerst gesaneerd moet worden. Dat is een probleem: zo’n sanering kost veel tijd en geld, de grote volumes grond afvoeren naar een stortplaats lukt zomaar niet.

Politiek probleem

Daarmee wordt het PFOS-schandaal, opnieuw, ook een politiek probleem. Dit gaat heus niet enkel meer over een ‘stout’ bedrijf dat jarenlang stoffen heeft geloosd waarvan het wist dat ze gevaarlijk konden zijn. Dit gaat ook over een regering die de kantjes van de eigen milieu- en gezondheidswetten af wil lopen om grote verkeerswerken toch te laten doorgaan. Gelukkig maakt het Vlaams Gewest deel uit van een rechtsstaat, waar de onafhankelijke rechter let op de ‘balance of power’.

Natuurlijk kan de regering-Jambon voor dit politieke probleem ook een politieke oplossing verzinnen. Ze kan bijvoorbeeld haar milieudecreten aanpassen zodat vervuiling plots geen vervuiling meer zou zijn. Voor zo’n riskante beslissing moet ze dan maar de volle verantwoordelijkheid nemen ten aanzien van de eigen bevolking.

Op de achtergrond suddert intussen een andere gedachte. Als het Oosterweel-project nog duurder en trager gerealiseerd raakt, en elektrificatie van het wagenpark maakt het minder noodzakelijk: moeten we het dan nog wel volledig uitvoeren? Politiek blijft dat vooralsnog een verboden idee. Dat mag niet verhinderen dat andere, schrandere en vooruitstrevende geesten wel zo’n economisch en maatschappelijk even wenselijke toekomst zonder dit monsterproject kunnen beginnen te bedenken.