Paul Magnette zal moeten bewijzen dat hij geen linkse Charles Michel is

Journalist Alain Gerlache overschouwt de politieke actualiteit. Hij doet dat afwisselend met oud-journalist Walter Zinzen en oud-journalist en -politicus Siegfried Bracke.

“Het zal moeilijk zijn, maar de Walen komen erdoor.” Dit is geen slogan die de Franstalige liberalen in het grootste geheim hebben bedacht voor het geval er vervroegde verkiezingen zouden komen. Hij dateert van de campagne van de Parti Socialiste in 1981, toen Guy Spitaels de partij leidde. Die intellectueel uit de provincie Henegouwen, professor aan de ULB en later Waals minister-president, had het bij het rechte eind – maar niet helemaal. Het Waalse herstel is moeilijk. Maar ondanks alle vooruitgang zijn de Walen er nog altijd niet door gekomen.

Bijna vier decennia later moet een andere intellectueel uit Henegouwen, professor aan de ULB, gewezen Waals minister-president en nu voorzitter van de PS, de waarheid onder ogen zien. De weg is moeilijk, het herstel gaat traag, te traag, en de impact van de Covid-19-crisis dreigt alle inspanningen ongedaan te maken. Voor de Franse Gemeenschap ziet het er nog slechter uit. Haar minister van Financiën, Frédéric Daerden (zoon van) wond er deze week geen doekjes om in een interview met L’Echo. Geen witboek, geen groenboek maar een zwartboek. Zonder fiscale bevoegdheid moet de Waals-Brusselse Federatie het met haar federale dotatie rooien. Aangezien die aan de groei gekoppeld is, zal ze fors terugvallen. Besluit: “De financieringswet voldoet niet aan onze behoeften.” Met als impliciete boodschap: we moeten ze aanpassen.

Sombere vooruitzichten

De sombere economische, financiële en sociale vooruitzichten van het zuiden van het land verklaren de uitspraak die de voorzitter van de Parti Socialiste bijna heimelijk, op een laat uur op een themazender deed: “De PS kan een regering met de N-VA overwegen.” In zijn duel met Bart De Wever, sinds de verkiezingen van 26 mei 2019 de enige machtsverhouding die in België echt telt, geeft Paul Magnette dus toe dat zijn partij kwetsbaar is. De N-VA kan nog wachten op de uitvoering van haar confederalistische programma. Voor de PS, de grootste Franstalige partij, de partij die het vaakst verantwoordelijkheden op alle machtsniveaus heeft opgenomen, is het risico van de collapse, de ineenstorting, zo groot dat ze niet langer kan wachten. De hypothese, echt of vermeend, dat de s.pa zich bij de Arizona-coalitie van de Drie Koningen zou aansluiten en de PS dus in een oncomfortabele oppositie zou belanden, heeft de doorslag gegeven. Opperste vernedering: de Parti Socialiste vreest dat haar Vlaamse kleine broertje haar in de steek zal laten.

Paul Magnette staat nu voor een dubbele uitdaging. Ten eerste moet hij de steun krijgen van zijn partij, steun die pijnlijk ontbrak toen hij in maart een noodregering met de N-VA trachtte te vormen. De interne oppositie heeft de wapens niet neergelegd, zeker niet in de Brusselse PS-federatie, aangevoerd door haar voorzitter en fractieleider in de Kamer, Ahmed Laaouej. Als gevolg van haar sociologie – en met de hete adem van Ecolo in haar nek – is die federatie erg gevoelig voor de standpunten van de N-VA inzake immigratie, islam en vreemdelingen zoals ze te pas en te onpas door Theo Francken worden verwoord. Ook in Luik, waar al sinds lang wordt geklaagd over “de greep van de Henegouwers op de partij” niet iedereen op een coalitie met de N-VA zit te wachten. Daar is ook de concurrentie met de PTB van Raoul Hedebouw het grootst.

Sterke troef

Maar Paul Magnette heeft een sterke troef: de socialistische vakbond. Na het bureau van vorige vrijdag beperkte de nieuwe voorzitter, Thierry Bodson – een Luikenaar en uitgesproken links – zijn eisen tot “sociale vooruitgang” en “het behoud van de sociale zekerheid op het federale niveau”. Zo veel gematigdheid geeft de voorzitter van de PS manoeuvreerruimte. Hij kan bovendien op de steun rekenen van de Waalse regionalisten, die ervan overtuigd zijn dat de tijd rijp is om de Franstalige instellingen te vereenvoudigen ten gunste van de gewesten.

Gelet op de omstandigheden vieren we onze nationale feestdag dit jaar in mineur. In alle discretie kan een nieuwe episode van de grote klassieker van de Belgische politiek beginnen: het zoeken naar een communautair en financieel geven en nemen tussen het zuiden, aangevoerd door de PS, en het noorden, waar de N-VA de plaats van de CVP heeft ingenomen. Dat is de tweede uitdaging voor de voorzitter van de PS. Is een akkoord mogelijk? Niets is minder zeker. Maar als het toch zou lukken, zal Paul Magnette meer dan een gewone coalitieovereenkomst nodig hebben om de kiezers ervan te overtuigen dat de Walen dankzij zijn bocht ‘erdoor zullen komen’. En dat hij niet gewoon een linkse Charles Michel is.