Participeren in het Gentse mobiliteitsbeleid: mag het over inhoud gaan?

Opschudding tijdens de Gentse gemeenteraad eerder deze week. Daar lag het nieuwe mobiliteitsplan ter goedkeuring voor. Het mobiliteitsplan wil onder meer het doorgaande autoverkeer uit de binnenstad weren en voetgangers, fietsers en openbaar vervoer meer ruimte geven. Tijdens de zitting van de gemeenteraad bleek echter dat de schepen voor Mobiliteit Filip Watteeuw (Groen) geen participatietraject voorgelegd had aan de gemeenteraad. Het Mobiliteitsdecreet legt dit nochtans op. Een pijnlijke blunder, zeker voor de schepen van een partij die jarenlang vanuit de oppositie genadeloos inbeukte op het Gentse bestuur voor het niet ernstig nemen van participatie.

De schepen probeerde de situatie nog recht te trekken door de fout ruiterlijk toe te geven, het mobiliteitsplan terug te trekken en voor te stellen om nog deze maand een commissie te organiseren over de organisatie van het participatietraject. De oppositie veegde het voorstel echter onmiddellijk van tafel omdat ze geen tijd had gekregen om het te bestuderen en bespreken. Uiteindelijk verlieten CD&V, N-VA en Vlaams Belang boos de zaal, waardoor het debat over het mobiliteitsplan afgelopen was voor het begonnen was. Onder meer de gemeenteraadsleden Veli Yüksel (CD&V) en Siegfried Bracke (N-VA) beschuldigden de meerderheid er ondertussen op de sociale media van om de burger geen participatie en inspraak te geven in haar mobiliteitsbeleid.

Politiek theater? Misschien wel, maar er valt wel één en ander uit te leren over de inzet van burgerparticipatie in lokaal beleid. Anders dan het lijkt zijn er door het bestuur immers wel degelijk een hele reeks inspraakmomenten rond het mobiliteitsplan georganiseerd. Ook de leden van de gemeenteraad kregen eind oktober vorig jaar al een voorstelling van het mobiliteitsplan en de kans om hun vragen aan de schepen voor Mobiliteit voor te leggen. Toch is het tot op vandaag zoeken naar het standpunt van de oppositiepartijen over het geplande mobiliteitsbeleid. N-VA heeft wel 'gestudeerd en intern overlegd' maar wil nog niet met haar standpunt naar buiten komen, want eerst moet de correcte procedure gevolgd worden. CD&V'er Veli Yüksel formuleerde eind oktober in een kort blogstuk wel een aantal zinvolle bedenkingen, maar voor een 'alomvattend oordeel' was het toen nog te vroeg. De voorbije dagen kreeg de Gentse burger ook over het CD&V-standpunt echter niet meer duidelijkheid.

Een vreemde situatie dus: aan de ene kant een schepen die inspraak organiseert en inhoudelijk debat wil, maar daarbij de bestaande regelgeving rond participatie niet in acht neemt, aan de andere kant oppositiepartijen die debat eisen, maar nog niet met hun inhoudelijke standpunten naar buiten willen komen en de gemeenteraad verlaten vooraleer het debat kan plaatsvinden. Deze patstelling toont aan wat de beperkingen zijn van een puur vormelijke invulling van participatie.

Participatie dient om inhoudelijke meningsverschillen naar boven te laten komen, om een stem te geven aan zij die vandaag niet in het middelpunt van de politieke macht staan. Als die inhoudelijke meningsverschillen ernstig en constructief ontvangen worden door de politieke meerderheid, leidt dit tot betere en meer evenwichtige politieke keuzes. Door participatie als een vormvereiste naar voor te schuiven, wat een gevolg is van haar juridische verankering, wordt het een machtsinstrument in een weinig opbeurend gevecht tussen politieke elites over de perceptie van de besluitvorming bij de publieke opinie. In dit concrete geval leidt de vormelijke vereiste tot participatie niet tot meer inspraak en debat, maar net tot minder. Geen woord en wederwoord over de inhoud van het mobiliteitsplan, enkel een steekspel over procedures.

Gelukkig is er nog het Gentse middenveld. Van het Gentse Milieufront tot Unizo, allemaal maakten ze de voorbije maanden hun inhoudelijke kritiek op en bedenkingen bij het mobiliteitsplan publiek. Daarmee nemen zij, en niet de partijpolitieke oppositie, de leiding in het organiseren van een democratisch meningsverschil rond de toekomst van het Gentse mobiliteitssysteem. Willen we een echt debat en inspraak over het mobiliteitsbeleid dan kunnen de oppositiepartijen beter hun voorbeeld volgen en hun standpunten bekend maken.