Oud-kolonel Roger Housen: ‘Als het Westen Poetin werkelijk wil stoppen, moet het hem lik op stuk geven’

Roger Housen is kolonel buiten dienst en defensiespecialist. Hij volgt de situatie in Oekraïne al sinds het begin van de invasie op de voet en schreef dit opiniestuk voor De Morgen.

In de film The Untouchables vertelt FBI-agent Jim Malone aan zijn collega Eliot Ness wat er nodig is om gangster Al Capone te pakken. “Wil je weten hoe je Capone te pakken krijgt? Hier is hoe je hem te grazen kunt nemen. Hij trekt een mes, jij trekt een pistool. Hij stuurt iemand van jullie naar het ziekenhuis, jij stuurt iemand van hem naar het mortuarium. Wil je dat doen? Ben je klaar om dat te doen?”

Vladimir Poetin en zijn entourage zijn in feite meer gangsters dan politici of democratisch gecontroleerde functionarissen; ze moeten dan ook als zodanig behandeld worden. Als het Westen Poetin werkelijk wil stoppen, moet het hem lik op stuk geven, in lijn met de raad van Malone.

Poetin spreekt naast Russisch ook Duits, doch hij verstaat slechts één taal: die van de macht. Net zoals Capone. Hij wordt gestopt door macht, niet door voorzichtigheid en terughoudendheid. Geen enkele hoeveelheid diplomatie doet het Kremlin zijn imperiale doelen herdefiniëren.

Elke avond zien wij nieuwe doden en verwoestingen en de kans is groot dat de strijd en de brutaliteiten nog lang zullen aanhouden. Straks is Oekraïne dertig jaar terug in de tijd gebombardeerd en zit Europa met miljoenen vluchtelingen. Het Westen moet daarom ondubbelzinnig zijn macht tonen en Moskou zonneklaar maken wat er zal gebeuren indien er niet snel een onderhandeld einde aan de gevechten komt.

Tot zover de theorie. Een dergelijke strategie vergt moed, zeker als er massavernietigingswapens in het spel zijn. In de praktijk heeft president Barack Obama jammerlijk gefaald toen hij een rode lijn afkondigde over het gebruik van chemische wapens in Syrië en er vervolgens van wegliep, zeer tot genoegen van Poetin, die daar nu nog van profiteert. Hoe kun je dus een agressor intomen die zwaait met kernwapens? Voor deze situatie bestaat er geen handboek, dit is voor iedereen onbekend terrein.

Laten we daarom in de eerste plaats afstand nemen van onze zelf-afradende overtuigingen over het gedrag van Rusland en de mogelijke escalerende gevolgen van onze stappen. De praktijk heeft de voorbije twee maanden uitgewezen dat ze de agressie niet stoppen. Als het Westen Poetin werkelijk aan de onderhandelingstafel wil krijgen, moet het hem meteen daadkrachtig van repliek dienen. Bovendien moet onze reactie die zal volgen op voorhand glashelder gecommuniceerd worden. Anders heeft het geen zin. Dit is de strategie van asymmetrische afschrikking: we vermijden direct wapengekletter zolang Moskou ingaat op onze eis; daarnaast gebruiken we ook niet-militaire overtuigingsmiddelen om onze dreigementen hard te maken.

Wat betekent dit? Bij elke stad die de Russen nog in puin gooien, dienen we bijvoorbeeld de wapenleveringen op te drijven. Het onverholen dreigement moet worden geuit van processen wegens oorlogsmisdaden (inclusief namen) voor degenen die burgemeesters ontvoeren, op vluchtende burgers schieten en kraamklinieken als doelwit kiezen. Daarnaast laten we verstaan om bij verdere wreedheden de Russische economische, financiële en communicatie-infrastructuur digitaal te saboteren.

In plaats van bezorgdheid om escalatie maken we de ‘belofte’ van een no-flyzone boven Oekraïne mocht het Russische leger chemische wapens aanwenden. Verder, als Poetin zou overwegen om een kernwapen te gebruiken, garanderen we hem de ‘Osama bin Laden-behandeling’: zolang het nodig is zal hij opgejaagd worden, desnoods over heel de aardbol, om hem te elimineren.

Daarnaast moet het Russische besluitvormingsproces ingewikkelder gemaakt worden door het Kremlin op te zadelen met nog andere netelige kwesties: een Amerikaans vliegdekschip dat patrouilleert voor de Syrische kust, in de omgeving van de marine- en luchtmachtbases die door het Russische leger gebruikt worden; NAVO-oefeningen die plaatsvinden nabij de Russische militaire steunpunten bij de poolcirkel; of de Wagner-groep (het corporate huurlingenlegertje van het Kremlin) ‘confronteren’ met een inkomende kruisraket op een van zijn talloze kantonnementen in de conflictzones van Afrika. Het zijn acties die onzekerheid creëren over onze intenties, maar die ook de druk op Moskou vergroten en tegelijk de westerse vastberadenheid tonen.

Dit is een strategie met een hoge inzet, maar er is geen alternatief. Het jarenlang accommoderen van Moskou heeft niets opgeleverd, net zomin als de ‘verandering-door-handelaanpak’. Poetin moet weten en desnoods aan den lijve ondervinden dat de kosten van niet onderhandelen de baten van het verderzetten van de oorlog ruimschoots overstijgen.

Waar het nu om gaat, is dat we de huidige situatie juist inschatten. Dit moment vraagt om een beetje van Shakespeares Hendrik V, maar wat er tot nu toe te zien was, was te veel van Becketts Wachten op Godot. Er is dringend behoefte aan doortastend optreden om de balans tussen een kostbaar succes en een ramp in de juiste richting te doen doorslaan.