Op de achtergrond speelt de nauwelijks verholen wens om sociale woningen voor te behouden voor het ‘eigen volk’

Bart Eeckhout is hoofdredacteur van De Morgen.

Het ziet ernaar uit dat de Vlaamse regering een efficiënte manier gevonden heeft om korte metten te maken met de historisch lange wachtlijsten voor sociale huurwoningen. Voortaan zal je als kandidaat-huurder moeten bewijzen dat je al minstens vijf jaar onafgebroken woont in de gemeente waar je een sociale woning wil betrekken. De bestaande regels worden verstrengd. Daardoor komt in één klap een hele doelgroep niet meer in aanmerking voor zo’n sociale woning. Want als je al vijf jaar in een gemeente woont, is de kans sowieso minder groot dat je in dezelfde gemeente een sociale woning behoeft.

Als het niet zo cynisch was, zouden we deze kordate aanpak geniaal durven te noemen: als de wachtlijst te lang wordt, verander je gewoon de spelregels. Te verwachten valt dat juist de meest kwetsbare groepen, de mensen die het meeste baat zouden kunnen hebben bij een deftige, vaste woonst, nu bij voorbaat uitgesloten worden. We hebben het dan over mensen die een tijdje geen dak boven het hoofd hebben gehad (en dus geen verplichte officiële woonplek) of over nieuwkomers of vluchtelingen.

Er wordt dus een beleid ontwikkeld, maar een deel van degenen die er het meeste de vruchten van zouden kunnen plukken, worden er al op voorhand van uitgesloten. Terwijl armoederapport na rapport aanduidt dat woonzekerheid een van de meest effectieve hefbomen is om uit de sukkelstraat te raken.

Dit is meer dan een administratieve truc om een bestuurskundig probleem weg te toveren. Op de achtergrond speelt de nauwelijks verholen wens om sociale woningen zoveel mogelijk voor te behouden voor het ‘eigen volk’. Neen, dat hoeven niet per se allemaal witte/blanke Vlamingen te zijn, maar tenminste wel mensen die geïdentificeerd kunnen worden als ‘van hier’.

Beleidskeuzes zoals ze nu in het Vlaamse woonbeleid worden gemaakt, zijn niet onschuldig. Ze haken in op ingesleten obsessies met ‘vreemden’ die komen ‘profiteren’ en jobs, woningen of steun komen inpikken van ‘onze mensen’. Zeg nog eens dat wekenlang onderhandelen over een regering met radicaal-rechts enkel een schijnvertoning was zonder impact op de uiteindelijke beleidskeuzes.

Dat eerlijkheid en rechtvaardigheid voorop horen te staan in het sociaal beleid? Zeker en vast. Dat bij sociale woonprojecten best ook de sociale mix bewaakt wordt? Prima. Maar hier schiet de Vlaamse regering stevig door. Je zal maar een moeder zijn die met de kroost het intrafamiliaal geweld ontvlucht en op zoek is naar een veilig en betaalbaar onderkomen om een nieuwe start te maken. Dat kan enkel nog in de gemeente waar ze al woonde en dus noodgedwongen vlak bij de plek waar ook de agressor woont. Pech gehad, zeker?

Hadden we al gezegd dat zulk sociaal woonbeleid behalve efficiënt ook een tikje cynisch is?