Onze kathedraal staat weer in al haar glorie te pronken in al haar onafheid

Els van Doesburg is schepen in Antwerpen namens N-VA. Haar column verschijnt tweewekelijks, afwisselend met Marc Van Ranst.

Een dame op leeftijd laat al eens herstellingswerken uitvoeren. Zo ook onze Lieve Vrouw. En de Antwerpse kathedraal straalt weer als vanouds sinds men haar vorige week verloste van haar stellingenkorset. Ik trippelde er enkele dagen geleden voorbij op het uur dat elke zichzelf respecterende Insta-prinses kent als ‘golden hour’. Daar stond ze, onze koningin, intens schitterend te stralen in het licht. Ik bewonderde haar zoals ze verdient en ik kon het bijna voelen... hoe het is om echt gelovig te zijn.

Dat gevoel overvalt me wel vaker op momenten van buitengewone schoonheid, wanneer het Bach-blik opengetrokken wordt op Klara bijvoorbeeld en zijn Jezus ‘eli eli lama sabachtani’ zingt in de Mattheüspassie. Dan komt God voor mij juist erg dichtbij. En toch altijd net iets te ver weg. Ik ben slechts een slappe cultuurchristen, u kent het type wel. Zij die nooit het geluk hadden van God echt te vinden maar een wereld zonder toch als behoorlijk zielloos ervaren.

Ergens bewonder ik atheïsten dan ook, zeker de categorie die nihilistische kilte omarmt met een te benijden zelfverzekerdheid. Zingeving zoek en vind je in jezelf, houden ze voor. Ik betwijfel dan weer of al dat zoeken naar zingeving in jezelf een echt substantiële vangst oplevert. Maar goed, twijfel is dan ook een typisch christelijke eigenschap. Geloven versus weten.

Dat inruilen van een externe maatstaf der dingen voor het ‘ik’ als maat van alles, tekent een erg individualistisch wereldbeeld. Ook het gemeenschapsvormende van geloven valt hiermee weg en wordt ingeruild voor... ja, voor wat eigenlijk?

Geloven gaat in wezen natuurlijk over de vraag of God bestaat of niet. Geloof gaat ook over de kwestie of alles opgelost is wanneer we wetenschappelijk kunnen verklaren waarom het soms regent en dan weer onweert. Atheïsten hoeven niet te geloven, zij weten omdat ze zich laten leiden door de rede en dat wordt graag verkondigend met een bijna spottend superioriteitsgevoel. Verklaar maar eens publiekelijk dat u een praktiserend christen bent, giftige minachtig zal uw deel zijn. Alsof het vandaag nog steeds van moed getuigt om te zeggen dat je de Bijbel een sprookjesboek vindt. Anno 2022 is het tegenovergestelde waar.

Geloven gaat over de sfeer waar de wetenschappelijke rede alleen geen antwoorden biedt. We laten ons als mensen niet alleen door algoritmes leiden. Het hart heeft zijn redenen die het verstand niet kent, weet u wel. Omdat we verlangen deel uit te maken van iets dat groter is dan onszelf bouwen we kathedralen, schrijven we symfonieën, schilderen we fresco’s.

Daarom nemen zoveel bewegingen ook pseudoreligieuze vormen aan, martelaren, rituelen en heiligen inbegrepen. Klimaatklevers, anyone? Om tegemoet te komen aan dat diep verlangen dat we hebben voor een collectief verhaal.

Dit alles om maar te zeggen dat onze kathedraal weer in al haar glorie staat te pronken in al haar onafheid. Als u haar komt bewonderen en diep in uzelf een stem hoort fluisteren ‘voca me cum benedictis...’ Dan is dat helemaal de bedoeling, zelfs als die stem niet helemaal overtuigt. Eeuwig onaf.

Zalig kerstfeest.