Onderwijsexperts hebben al lang besloten dat zo’n lange zomervakantie het leren niet bevordert. Maar dat doet er niet toe

Siegfried Bracke is oud-journalist en -politicus en overschouwt de politieke actualiteit. Hij doet dat afwisselend met oud-journalist Walter Zinzen en journalist Alain Gerlache.

In Charles Dickens’ Little Dorrit (1855) is er sprake van het Office of Circumlocution, een ministerie van krompraat en rond de pot draaien. Ministerie met één doelstelling: elke verandering de nek omdraaien. Grappig, maar helaas ook hét kenmerk van ons gestolde land: we kunnen ons niet meer aanpassen aan nieuwe feiten, veranderde inzichten.

We zijn het er wel over eens dat de coronacrisis lelijk heeft huisgehouden in ons onderwijs. Er is een forse leerachterstand. We weten zelfs wat dat betekent in termen van bruto binnenlands product: jarenlang, lezen we, zal het anderhalf procent minder zijn. Een leerachterstand voor de kinderen van nu heeft namelijk gevolgen voor hun latere beroepsleven.

OESO-onderwijsexpert Dirk Van Damme vindt dat we daarom de zomervakantie met een paar weken moeten inkorten. Om bij te benen. Maar hij krijgt meteen de wind van voren. En zoals te verwachten in een vastgelopen samenleving: die wind zelf is het argument. Lucht, soms nauwelijks gebakken. Circumlocution.

Onderwijspopulisme, zegt het katholiek onderwijs. (Populisme, zei ooit Johan Vande Lanotte, roep je als je geen argumenten meer hebt. Dan stopt ook de discussie.) Populistisch zou zijn: een oplossing voorstellen waarvan je zelf weet dat die nooit kan werken. Hier blijkt uitgerekend het omgekeerde…

Het is een idee van pedagogen in Brussel die hun ei kwijt moesten, zegt Lieven Boeve nog. Het lijkt wel Nigel Farage over de EU. Maar in Vlaanderen slikken de meeste mensen dat enthousiast: het komt uit Brussel, dus het kan nooit deugen.

En dan zijn er ook de vakbonden, de eeuwige behoeders van het behoud. Met minder tournures dan de Guimardstraat, maar met dezelfde boodschap: vakantie verkorten? Geen sprake van!

Dat onderwijsexperts al lang tot de conclusie zijn gekomen dat zo’n lange zomervakantie ook zonder corona het leren niet bevordert: het doet er niet toe. Dat dat uitgerekend in het nadeel is van sociaal zwakkere leerlingen: het doet er niet toe. Niemand vraagt minder vakantie, wel meer spreiding: het doet er niet toe. Dat die lange zomervakantie er (in de negentiende eeuw!) is gekomen omdat men in de boerderijen handen tekort kwam, en omdat het in veel andere, meer zuidelijke landen in de klas niet uit te houden was van de warmte: het doet er niet toe.

Echt onwaarschijnlijk is dat diezelfde Lieven Boeve van het probleem de oplossing maakt – naar verluidt in Boeves vakgebied (theologie) een vaker gebruikte methode. Door corona zijn heel veel buiten- en naschoolse activiteiten geschrapt. En dus is de conclusie simpel: er is nog nooit zoveel lestijd geweest! En dus kan meer lestijd nooit de oplossing zijn… Zo ook geldt: 2 + 2 = 1984.

Want de achterstand zelf wordt níét ontkend. Maar die kan in een gestold land maar op één manier worden opgelost: Meer geld! Meer personeel! Meer mensen in de klas! Die mensen zijn er niet; iedereen weet dat. Bij wijze van boutade kan je zelfs zeggen dat de enigen die snel extra leerkrachten kunnen leveren de netten zelf zijn; nergens in Europa worden immers zoveel leerkrachten gedetacheerd, vooral naar de netten. Ze worden wel betaald, maar ze verschijnen nooit voor de klas.

Ondertussen kan je lezen hoe elders in de wereld interessante onderwijssystemen bestaan. In Singapore – waar men met veel minder belastinggeld toponderwijs levert – kan je geheel gratis naar de universiteit, op voorwaarde dat je na afloop vijf jaar lesgeeft. Betaald, voor alle duidelijkheid, ja, soms zo goed betaald dat sommigen van die lesgevers na de verplichte vijf jaar in het onderwijs blijven. Maar: alleen de dertig procent besten van de universiteit mogen naar het onderwijs. Want, is de redenering, voor de opleiding van jonge mensen zijn alleen de besten goed genoeg.

Of je kan inspiratie putten uit The Smartest Kids in the World: And How They Got That Way (Amanda Ripley). Een geestig boekje ook. Het verhaal van Amerikaanse scholieren die op uitwisseling gaan in landen met kwaliteitsonderwijs: ze staan keer op keer versteld omdat daar zo hard moet worden gewerkt, met strikte en strenge toetsen.

Bij ons pleit de minister van Onderwijs voor rust – een geestestoestand die geheel en al tegen zijn eigen aard indruist. Hij kan ook niet anders. Een gestold land laat zich niet zomaar overhoophalen.

In 1830 was er in Yale een studentenopstand. Tegen een nieuwe techniek voor het examen meetkunde: aan een bord, met een krijtje. 43 van de 96 studenten eisten het aloude pen en papier; ze werden prompt geschorst. Als iets soortgelijks nu, tweehonderd jaar later, bij ons gebeurde, dan viel te vrezen dat die 43 de onvoorwaardelijke steun zouden krijgen van alle maatschappelijke machten en krachten. De stollingsfactoren.