Nog altijd worden kansen gemist om belastingparadijzen droog te leggen. Ook België sleept met de voeten

Bart Eeckhout is hoofdredacteur van De Morgen.

Wanneer onderzoeksjournalisten verhalen publiceren over belastingontwijking (en -ontduiking) lijkt het wel Groundhog Day uit de gelijknamige film: altijd ontrolt zich hetzelfde scenario. Telkens weer duiken dezelfde of gelijkaardige namen op, telkens is er weer dezelfde verontwaardiging en stilaan ook dezelfde meewarigheid, omdat de internationale en nationale politiek zo weinig vermag tegen grote vermogens die vluchten door het kleinste fiscale gaatje.

Wat ook telkens terugkeert, is het pleidooi om de algemene belastingdruk te verlagen, opdat de rijken en superrijken niet meer in de verleiding zouden komen om als financiële gelukzoekers hun centen te laten vluchten. Maar dat pleidooi rammelt. Grootschalige belastingontwijking is geen argument om de belastingen te verlagen. Natuurlijk zijn er argumenten om de belastingen, en dan vooral op werk, te verlagen, maar schrik voor belastingontwijking is daar geen van.

Als dat wel het geval zou zijn, dan zou die ontwijking, blootgelegd in Pandora en andere Leaks, een exclusieve zaak zijn van de Belgen, en doe er nog wat welvarende Scandinaven bij. Van landen kortom waar de belastingdruk redelijk hoog ligt. De waarheid is dat vele rijken hun kapitaal ook wegsturen uit landen met een zachter fiscaal klimaat. Elton John is geen Belg, Shakira geen Zweedse.

Het is in dat opzicht zelfs riskant om de belastingdruk te verlagen in de hoop de vermogenden tot meer civiel gedrag aan te zetten. De staat riskeert dan belastinginkomsten te derven door een maatregel waarvan het terugverdieneffect uitblijft.

Het lijkt alsof de wereldwijd groeiende ongelijkheid een eeuwenoud, vaststaand feit is, maar dat is niet zo. Tot de jaren tachtig van de vorige eeuw was een gelijkere verdeling en herverdeling van verworven welvaart erg normaal. Die logica van rechtvaardigheid werd ingeruild voor een nieuwe, neoliberale logica. Het resultaat is een ongekende explosie van supervermogens.

België is een land dat de ongelijkheid nog aardig in toom weet te houden. Maar zelfs hier komt wie inkomsten haalt uit vermogen beter weg dan wie zijn geld met arbeid verdient. En dan nog lekken de grote vermogens weg. Ook hier is een taxshift, in de rechtvaardige en ecologisch verantwoorde betekenis van het woord, dus welkom.

Maar België is geen eiland. Hoe frustrerend de vaststelling ook is, feit blijft dat een strijd tegen fiscale ontwijking enkel internationaal succesvol kan gevoerd worden. De tendens gaat daar de goede kant uit, maar dat is niet genoeg. Nog altijd worden kansen gemist om belastingparadijzen, de exotische en de minder exotische, droog te leggen. Ook België sleept met de voeten.

Nochtans hebben democratische politici een verdraaid goede reden om dit samen op te lossen. Ze onderschatten maar beter de woede niet bij de vele burgers die niet het privilege kennen om belastingen niet te moeten betalen.