Noem dit een ‘boomer take’ of wat je maar wilt, maar er wringt iets aan de boodschap van De Warmste Week

Ik heb altijd veel respect gehad voor wie mensen in pijn wil troosten, anderen in twijfel gerust probeert te stellen of de medemens die de moed verliest een hart onder de riem steekt. Dat geldt des te meer in de context van deze verdomde pandemie die ons leven nu al meer dan twee jaar kaapt.

Dit is absoluut een tijd van solidariteit. Solidariteit door elkaars gezondheid te beschermen, en solidariteit met hen die het meest getroffen worden door deze pandemie. Namelijk degenen die het zwaarst getroffen worden door alle andere kwalen van de samenleving: de armen, de zieken en de gemarginaliseerden. Precies daarom wringt er iets aan de boodschap van De Warmste Week van dit jaar.

‘Kunnen zijn wie je bent, dat verdient iedereen.’ Jazeker: de intrinsieke waarde van ieder mens is gelijk en niemand mag worden uitgesloten of gediscrimineerd op basis van wie ze zijn. Dat we mensen moeten beoordelen op basis van hun woorden en daden en de inhoud van hun karakter, en niet op basis van kenmerken die zij niet in de hand hebben.

Authenticiteit

Maar toch klopt er iets niet wanneer solidariteit in de samenleving neerkomt op jezelf zijn. Elke dag geef ik les aan jongeren die in armoede zijn geboren met ouders die vaak moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Zij zijn wie zij zijn, en zij weten dat, en er valt niets te vieren of te bejubelen aan dat feit. Het is te gemakkelijk om te zeggen dat mijn meest kwetsbare leerlingen allemaal het slachtoffer zijn van een systeem dat hen niet toestaat te zijn wie ze zijn. Integendeel, als het op authenticiteit en het uiten van zichzelf aankomt, staan zij bovenaan de ranglijst. Ze zijn vaak cynisch, ultra-individualistisch en hebben weinig vertrouwen in de toekomst. Dit is wie ze zijn, en ze krijgen alle ruimte om zo te blijven, en dat is nu juist het probleem.

Ik sta niet elke dag vroeg op om hen te gaan leren dat ze moeten vastklampen aan wie ze zijn. Wat ik ze leer is dat ze moeten geloven in hun vermogen om zichzelf te ontwikkelen, om betere mensen te worden en hun levensomstandigheden te veranderen. Ze hebben geen troost en tegemoetkoming nodig, ze moeten leren hoe ze zichzelf kunnen uitdagen en zichzelf kunnen overstijgen door de nodige inspanning te leveren. Ze hebben er geen behoefte aan dat iemand hen slachtofferschap komt bijbrengen of psychologische onzin komt verkopen onder de vlag van sympathie.

Noem dit een boomer take, cringe of wat je maar wilt; dit zal niets veranderen aan het feit dat de meest gemarginaliseerden, of dat nu is vanwege armoede, ziekte of welke andere reden dan ook, geholpen moeten worden om hun toestand te overwinnen, om verder te gaan dan wie ze zijn. Wat zij nodig hebben is solidariteit, via tastbare initiatieven, waardoor ze instrumenten en middelen krijgen aangereikt om juist zichzelf te kunnen veranderen. Het belangrijkste deel hiervan is structureel en beleidsmatig, en heeft te maken met de omstandigheden waarin zij leven. Maar een ander deel heeft zeker te maken met hun manier van denken en hun houding en de keuzes die zij zelf moeten maken.

Comfortzone

De huidige focus op identiteit en op psychologische gesteldheid, die ook doorklinkt in de slogan van De Warmste Week, drijft jongeren ertoe in hun comfortzone te blijven. Maar bovenal is het een decadente invulling van het begrip solidariteit. Ik wil naar de daklozen, de zieken, de armen, de gemarginaliseerden kijken in deze Warmste Week. Ik wil een toch al versnipperde, individualistische en te identitaire generatie niet vertellen dat ze nog meer moeten inzoomen op wie ze zijn.

Laat me die boodschap ook even doortrekken tot bij andere groepen dan jongeren om mijn punt te maken. De mensen die pseudowetenschap en samenzweringstheorieën verspreiden, moeten die gewoon zichzelf kunnen zijn? Degenen die geloven dat ze de wereld redden van giftige vaccins? Die strijden tegen een complot van een grand remplacement? Zij zouden zich juist moeten schamen en proberen zichzelf te veranderen.

Of mensen die ‘burn-out’ schreeuwen als ze uitgeput zijn en dan verdwijnen van de scholen waar ze lesgeven, van de kantoren waar ze werken en hun verantwoordelijkheden aan hun laars lappen, moeten niet zomaar worden aangemoedigd om te blijven wie ze zijn. In deze maatschappij wordt kwetsbaarheid al zo lang overgewaardeerd dat weerbaarheid nu wordt afgeserveerd.

Nee, dames en heren, ik geloof niet dat we vandaag moeten horen dat we allemaal best onszelf blijven. Wat we elkaar, en onze kinderen, beter zouden vertellen is dat we moeten zoeken naar gemeenschappelijke waarden, naar solidariteit, naar wat we delen, naar hoe we ons kunnen aanpassen aan anderen, en vooral: naar hoe we elkaar de hand reiken.

Dan wordt het straks alsnog de warmste week in tijden.