Niet corona of ‘virus van constructivisme’ zijn het probleem in het onderwijs, wel vele experten in hun Twitter-toren

In De Morgen van 17 juni verscheen een interview met pedagogisch expert Tim Surma over de dalende onderwijskwaliteit. Surma benadrukt dat het om een meerlagig probleem gaat maar viseert het constructivisme. Te kort door de bocht.

Het sociaal constructivisme (theorie over de manier waarop we leren en kennis verwerven, met nadruk op zelfsturing en zelfontplooiing, red.) zou wijdverspreid zijn en moet op de schop omdat het gelijk staat met leerlingen alles zelf laten doen. Een karikatuur: ik ken geen studies waaruit blijkt dat dit vandaag de gangbare praktijk is en het constructivisme heeft altijd benadrukt dat ondersteuning nodig is voor leerlingen om te leren in en uit ervaringen.

Surma schuift de leerkracht als expert naar voren maar vergeet te vermelden dat steun ook uit andere hoeken kan komen: medeleerlingen, automatische feedback in een digitaal rekenspel, kijkwijzers, stappenplannen, verbetersleutels... Die bouw je vervolgens stelselmatig af. Over het koningshuis kan je vertellen aan de hand van foto’s, zoals Surma voorstelt, maar ik wens je veel succes met dat opzet in sommige klassen. Je kan leerlingen ook de politieke systemen uit hun landen van origine laten bestuderen om ze daarna aan elkaar uit te leggen en te vergelijken. Mits de juiste structuur en ondersteuning zullen ze niet alleen leren over de staatsstructuren maar ook hun interesse in politieke besluitvorming vergroten.

Ons onderwijs draait immers niet alleen om kennis. Dat we ook motorische, sociale of morele doelen tot de ‘basis’ rekenen is geen nieuwe gril. De verzuiling toont hoe onderwijs altijd al een levensbeschouwelijk project is geweest. Met de 21st century skills, Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG) of burgerschap staken we die doelen in een nieuw jasje maar ze zijn zo oud als de straat.

Hoe zit het op dat vlak met de kwaliteit van onderwijs? Uit de International Civic and Citizenship Survey blijkt dat we in de middenmoot zitten op vlak van democratische attitudes en dus slechter scoren dan voor wiskunde en lezen. Een lichtpunt: onze positie verbetert. Het vertrouwen in regeringen, parlementen en rechtbanken stijgt en ook de tolerantie ten opzichte van migranten en gendergelijkheid groeit terwijl die in Europa daalt.

Wat we jammer genoeg niet gekeerd krijgen, is de groeiende kloof tussen leerlingen, zowel voor democratische attitudes als voor wiskunde en lezen. In 1786 schreef Thomas Reid dat een samenleving maar zo sterk is als haar zwakste schakel. Ook een manier om kwaliteit te benaderen.

Niet het coronavirus of het “virus van het constructivisme” zijn het probleem maar de vele experten die vanuit hun twittertoren claimen te weten welke ene benadering in alle klassen zal werken. De meeste leerwinsten worden geboekt door leerkrachten die verschillende onderwijsbenaderingen slim combineren in functie van kenmerken van de leerlingen, vooropgestelde doelen en beschikbare tijd en middelen.

Ik weet het niet, zei Nobelprijswinnares Wislawa Szymborska. Het zou het motto van elke onderwijsexpert moeten zijn. Maar samen weten we het wel.