‘Nederlandse toestanden’ hebben we nog niet meegemaakt, maar ook hier wordt het geroep en getier almaar luider

Bart Eeckhout is hoofdredacteur van De Morgen.

De aanslag op de Nederlandse journalist Peter R. de Vries is niet de eerste op het leven van iemand die lastige vragen stelt of lastige antwoorden geeft. Toch kunnen we hier maar beter niet aan wennen. Nederlandse collega’s noemen dit een aanslag op de journalistiek, op het vrije woord en op de rechtsstaat. Ze hebben gelijk.

En misschien zijn we er al te makkelijk aan gewend. ‘Nederlandse toestanden’ hebben we hier nog niet meegemaakt, maar ook hier worden journalisten bedreigd en moeten politici of opiniemakers, van links en van rechts, leven met politiebescherming en doodsbedreigingen. Het geroep en getier wordt almaar luider, en ook hier geldt: je hebt maar een gek nodig...

Natuurlijk ligt in dit specifieke geval het verband voor de hand met de moeizame strijd tegen de zware drugscriminaliteit, waarin De Vries een vooraanstaande stem heeft. Toch blijven we beter voorzichtig met grote beleidsconclusies. Voorop staat wel dat de strijd tegen de nietsontziende drugsmaffia, voor wie een moordaanslag niet meer dan een bedrijfsonkost schijnt te zijn, de belangrijkste prioriteit moet zijn in dat beleid. Daarover is iedereen het intussen hopelijk wel eens.

Over hoe die prioriteit het best gerealiseerd wordt, blijven we maar beter afwachtend en sereen, terwijl een man in een ziekenhuis in Amsterdam voor zijn leven vecht. Het bescheiden succes van de ‘war on drugs’ die de Antwerpse burgemeester Bart De Wever (N-VA) afkondigde en ook nu weer bevestigt, geeft vooralsnog weinig argumenten die aantonen dat dit de juiste weg is. Alvast Peter R. de Vries zelf zou het niet eens zijn met die beleidskeuze.

Maar hetzelfde moet gezegd worden over de critici van de aanpak van De Wever & co., die als alternatief pleiten voor een gedeeltelijke legalisering van de drugshandel. Nederland heeft een geschiedenis van semi-legalisering, althans voor softdrugs, en het minste wat je kan zeggen is dat de georganiseerde criminaliteit daar dus niet door verdwenen is. Ook over die veeleer progressieve aanpak blijven we dus best een beetje sceptisch.

Meer hoop bieden de recente successen van gerecht en politie bij de ontrafeling van de drugsnetwerken door ze met hun eigen technologie te bekampen. Gewonnen is de strijd nog lang niet, en zal hij mogelijk nooit zijn, maar de ambitie om naar de kop en niet naar de staart van de slang te mikken, is wel de juiste. Dit spoor verdient alle steun.

Minder succesvol zijn voorlopig de pogingen om de vraag naar drugs in te perken. De criminalisering en culpabilisering van gebruikers heeft een oplossing alleszins nog geen millimeter vooruitgeholpen. Misschien is het daarom beter om problematische gebruikers te zien als mensen die eerst hulp in plaats van straf nodig hebben. Dat moet te organiseren zijn zonder dat je vrije baan geeft aan de criminele handel.