Na alle discussies over woke de voorbije dagen: het debat verloopt volstrekt normaal

Ivo Victoria is schrijver van Alles is oké. Hij woont en werkt in Amsterdam. Zijn column verschijnt tweewekelijks.

Ik kan me voorstellen dat sommigen onder u momenteel uitgeput en met een driedubbel verstuikte hersenschors op bed liggen na het volgen van de verhevigde (dat het nog heviger kón, zeg!) discussies over woke van de voorbije dagen. Zelf, evenwel, heb ik alles ervaren als rustgevend en hoopvol, dus sta mij toe een verkoelend compres op uw voorhoofd te draperen: alles verloopt volstrekt normaal.

Hola, Victoria! Gaat het nog? Expliciet racisme in een talkshow, mensen gekwetst en boos, schijnheilige excuses, verwijten over en weer, talloze onschuldige bomen gekapt ten behoeve van een paginalang essay in deze krant dat mensen nóg bozer maakte en heb je niet gehoord dat de Nederlandse minister van Justitie ‘het wokisme’ een bedreiging voor de rechtstaat noemde? Toegegeven: dat laatste was erg, met name vanuit taalkundig opzicht.

Maar serieus: heb je ooit al een grote maatschappelijke verandering gezien die niét gepaard ging met frictie, extreme standpunten, kinderziektes, excessen, naïviteit en doorgeslagen behoudzucht, met eendracht én splijtzwammen vaak – meestal – binnen hetzelfde kamp, en zo nog wat ander gedoe? Weet je hoe dat komt? Omdat mensen verandering háten. De mensen die moeten veranderen haten het omdat ze liever alles laten zoals het was, of omdat ze niet willen weten hoe erg ze die verandering nodig hebben. En de mensen die de verandering willen, hé, guess what? Die haten verandering ook! Omdat verandering altijd te traag gaat, ingewikkeld is, iedereen een eigen mening heeft over hoe die verandering tot stand moet komen. Dat is frustrerend en kei vermoeiend, en daarbovenop is het hele ding met verandering: meestal, wanneer je ze in gang zet, wordt het eerst erger voordat het beter wordt. Wat dat betreft is elke grote maatschappelijke verandering prima te vergelijken met de herinrichting van de Antwerpse ring.

Misschien moeten we wat minder streng zijn voor onszelf. De Franse Revolutie is ook niet zonder slag of stoot verlopen, maar zijn we er achteraf bekeken niet blij mee geweest misschien? Het is mijn overtuiging dat als een debat verstrikt raakt in zijn eigen definities, nuances en redeneringen, en je in het duistere woud der non-argumenten en goede bedoelingen de schoonheid van de bomen niet meer ziet, je er niet dieper in moet duiken maar er juist hoog boven moet gaan hangen.

Wanneer ik dat doe, zie ik heel veel mensen hard nadenken en hun eigen positie in vraag stellen. Ik zie mensen twijfelen en strijden, gefrustreerd en begeesterd raken; slimmen en minder slimmen, visionairen en waan-van-de-dag-denkers, altegader bakkeleiend over hoe de wereld er morgen uit moet zien. En de mensen die nu nog hun hakken in het zand zetten, en elk gesprek weigeren, die zullen vanzelf mee gaan doen wanneer ze de grond onder hun voeten voelen verschuiven. Sue me, maar ik word daar dus hoopvol van, en ik geloof dat dát de ware kracht van verandering is: ze dwingt ons om onszelf in vraag te stellen. Kortom. Dat we dit nu met zovelen aan het doen zijn, dát is inderdaad de enige echte ‘schuld’ van woke.