Moet het per se hoger?

Een nieuwe skyline voor Antwerpen: het was hot news de voorbije weken. Pro en contra lieten van zich horen, maar we hoorden uitsluitend reacties vanuit de kant van monumentenzorg en de zorg om het onroerend erfgoed. “Kan men een monument dat de Boerentoren toch is laten mee-evolueren met de tijd door er een zware architectonische ingreep op uit te voeren?”, was de vraag die alom klonk. Wanneer men in andere dossiers soms geblokkeerd geraakt bij de vraag of men in een gebouw dat als monument is erkend de ramen mag vervangen om er in het kader van de energiebesparing dubbel glas in te plaatsen, lijkt hetgeen nu wordt voorgesteld toch wel extravagant, om niet te zeggen buitensporig.

Maar mijn reactie wil niet in deze richting gaan; ik wil het proberen te plaatsen in de ruimere maatschappelijke context waarin we ons momenteel bevinden. We staan voor een winter waar velen het moeilijk zullen hebben om gewoon rond te komen omwille van de inflatie die onverbiddelijk toeslaat en de energiekosten die de pan uitrijzen. Neen, het zal niet alleen gaan over die groep die zich nu reeds beneden de armoedegrens bevindt, maar een groot percentage van de bevolking zal moeite hebben om rond te komen en zelfs het levensnoodzakelijke moeten ontberen. We worden in een ernstige economische crisis gedreven die ontelbare slachtoffers zal maken en reeds aan het maken is. Is het verantwoord en getuigt het nog van een zekere delicatesse om tijdens een dergelijke crisis die we allen aan het meemaken zijn met een dergelijk luxeproject voor de dag te komen?

Natuurlijk kunnen we cultuur en armoedebestrijding niet tegenover elkaar uitspelen, het zijn twee totaal verschillende realiteiten, maar een zekere soberheid en terughoudendheid bij het eerste zou hier toch wel meer dan passend zijn. Ons cultureel erfgoed is en blijft belangrijk en daar moet met de nodige zorg over gewaakt worden. We kunnen zelfs allen die daartoe de mogelijkheid hebben aanmoedigen om daarin hun steentje bij te dragen en het niet alleen aan de overheid over te laten. De zorg voor ons cultureel erfgoed is ons aller zorg. Maar hier kunnen we ons de vraag stellen wat het plaatsen van een extra torenconstructie op de reeds voldoende hoge Boerentoren nog met de zorg voor het erfgoed te maken heeft.

Wenst men vanuit seculiere hoek soms de torenspits van de Onze-Lieve-Vrouwkathedraal te overtroeven en daarmee te tonen dat de kerk nu maar iedere vorm van superioriteit moet afleggen? Neen, deze superioriteit heeft ze reeds lang achter zich gelaten en daarvoor hoeft ze geen hogere spits op de Boerentoren. Maar het lijkt wel of vandaag bepaalde mensen zich totaal boven hun sociale omgeving wanen en, totaal ongevoelig voor de realiteit om hen heen en de noden die er zich ontwikkelen, zich in zelfgenoegzame droomprojecten wentelen en onder het mom van de bevordering van de cultuur eigenlijk slechts één doel hebben: hun eigen prestige boven alle anderen uit te laten pronken.

Is het geen vorm van arrogantie om in een omgeving waar zovelen met heel veel moeite de eindjes aan elkaar proberen te knopen en daar dikwijls zelfs niet in slagen, met een dergelijk miljoenenproject af te komen waar niemand zit op te wachten, de cultuursector en zeker de monumentenzorg niet op de eerste plaats? Ik heb niets tegen het feit dat mensen door een goed en wijs beheer een degelijk patrimonium uitbouwen, maar het zou toch belangrijk zijn dat ze daarmee hun sociale verantwoordelijkheid niet vergeten, zowel binnen hun bedrijf als erbuiten. Het verheugt me bedrijfsleiders te kennen die deze opdracht ernstig nemen en op sociaal vlak mede het verschil helpen maken, ook op cultureel vlak, maar steeds met een gevoeligheid voor de ruimere sociale omgeving waarin ze zich bevinden. Zo kunnen ze aan hun puur management een extra dimensie toevoegen.

Ik denk dat Antwerpen een variant van de Trump Tower uit New York best kan missen.