Misschien is een ruildag het antwoord op alles. Terug naar de tijd dat er nog geen munteenheid bestond

Aya Sabi is auteur van Half leven. Haar column verschijnt tweewekelijks.

Kapster Becky knipt een keer per maand gratis, want iedereen kan wel een kapster gebruiken, vindt zij. Ook mensen die het zich financieel niet kunnen veroorloven, zullen wel een andere manier vinden om te betalen, of niet. Annie zit in Becky’s kappersstoel en laat zich verwennen. Ze heeft haar haar al twee jaar niet laten knippen of verzorgen. Wat me het meest ontroert zijn de woorden die kapster Becky spreekt terwijl ze zacht door het haar van Annie gaat. “Donkerblond, lekker Nederlands!” En even later: “Je hebt echt heel mooi haar, Annie.”

Het is voor heel veel mensen moeilijk en het ziet er niet naar uit dat het makkelijker gaat worden: stijgende gasprijzen, lege brooddozen, onbetaalde facturen die duurder worden omdat je ze niet kan betalen (wat zijn we toch paradoxale wezens), schoolboeken die niet aangekocht zijn. De lijst is lang, maar u snapt het punt. Het is in tijden van crisissen dat we niet anders kunnen dan voor elkaar zorgen.

Toen antropologe Margaret Mead werd gevraagd wat het eerste teken van beschaving was, antwoordde ze dat het een dijbeen is, niet het schrift, niet het recht, maar een dijbeen dat breekt zonder dat het levensbedreigend hoeft te zijn. Blijkbaar sterven dieren aan een femurfractuur omdat het dier zo niet meer voor zichzelf kan zorgen, niet meer tot aan het water komt om te drinken. Het dier blijft liggen waar het zijn dijbeen gebroken heeft tot het levend wordt opgepeuzeld door dieren die hoger in de hiërarchie staan. Er is wel iemand die zorgde voor de mens met een gebroken dijbeen en zie daar: de beschaving begon!

“Iemand door moeilijkheden helpen is waar de beschaving begint”, zei Mead. Dat wil ik graag geloven, dat we als mens niet de rampen zijn maar ons overlevingsinstinct. Nu de wetenschappers spreken over een zoveelste uitstervingsgolf, zit ik tegenover een collega uit Slovenië. Ze is veel ouder, jarenlang een journalist geweest, nu een literair agente. Ze vertelt me dat de oorlog dichtbij woedt en dat de huurprijzen zo zijn gestegen dat ze samen is gaan wonen met een alleenstaande vriendin. Haar echtgenoot is jaren geleden gestorven. Ze vindt het ook fijn om weer gezelschap te hebben.

Ze vertelt me over de circulaire economie die ze hebben opgezet met vrienden uit Slovenië, sindsdien kopen ze geen nieuwe spullen meer. Ze organiseren om de zoveel tijd een ruildag waarin iedereen meebrengt wat ze niet meer gebruiken. Misschien is dat het antwoord op alles, denk ik naïef want ik ben geen econome. Terug naar de tijd dat er nog geen munteenheid bestond, dat we vanaf nu gewoon alles ruilen en zo weinig mogelijk betalen. Dat we aanbieden wat we zelf kunnen en accepteren van een ander wat we niet kunnen. Zoals kapster Becky.

Achteraf kunnen we niet met de bankkaart betalen (ik heb nooit cash geld bij). Zonder er twee keer over na te denken legt mijn Sloveense collega twee euro neer voor mijn koffie. Ik bied aan om het terug te betalen. Ze gebiedt me om het gewoon te vergeten, maar ik krijg dat gebaar echt niet vergeten.