Mijn vader keek zo woest op de foto’s dat je er rillingen van kreeg. Ik kan daar niet meer tegen

Op zijn berg in de Oostkantons schrijft Marnix Peeters over vrijheid, zijn vogels en zijn vrouw.

Mijn vader had een week in een woonzorgcentrum doorgebracht. Op voorhand al had dat tot ongekende drama’s geleid. Ofschoon hij 91, slecht te been en quasi blind is, blijft hij vinden dat woonzorgcentra voor oude mensen zijn. Al zijn hele leven spreekt hij erover met minachting en haat. Rusthuizen zijn voor zwakkelingen en opgevers, het zijn akelige plekken waar het naar luiers en soep ruikt en waar ouderlingen als kinderen worden behandeld. Hij heeft zo lang en zo hard op zijn angsten lopen kauwen dat alle redelijkheid verdwenen is. Je was beter af in Sobibór dan in de Parel der Kempen.

Wij zijn niet bij hem langsgegaan. Van andere bezoekers hoorde ik dat hij kwaad in zijn zetel zat, vittend en smekend om hem naar huis te brengen. Zijn broer had hij de deur gewezen, voorstellen om in de cafetaria een Duvel te gaan drinken wees hij bitter af. Mijn neef stuurde me foto’s waarop hij zo woest keek dat je er rillingen van kreeg. Ik kan daar niet meer tegen. Ik heb lang mijn best gedaan om de nukken te aanvaarden en te relativeren, maar het wordt te erg. Ik ga eraan onderdoor.

Mijn oudste zus had uren van woordenwisselingen nodig gehad om hem te overtuigen dat zij na al die jaren van mantelzorg weleens een weekje vakantie mocht nemen. De bede trof geen doel.

Hij zou ook kunnen proberen om zo’n week als een belevenis te zien, zei mijn vrouw. Het ergste wat je kan overkomen, is dat je je ontheemd en verdrietig voelt. Maar het duurt maar een paar dagen, en je hebt het hele zorgweefsel dat er rond je is ontstaan heel even wat adem gegund. Door geen duimbreed toe te geven, creëer je alleen ergernis en frustratie. Dat zou je bij uitstek op je 91ste moeten weten.

Wij hebben in onze familie nooit kunnen praten, zei ik. Iets wat niet werd besproken, bestond niet, en van die goocheltruc werd gretig gebruikgemaakt. Toen mijn moeder alzheimer kreeg, werd daar amper over gecommuniceerd. Zijzelf heeft, de voorgaande stelling in acht nemend, het woord nooit in de mond genomen. Elke poging tot troost wees ze af, er viel immers niets te troosten. Dat is verschrikkelijk jammer, en ook nu weer leidt het tot volstrekte onontwarbaarheid. Je kunt onmogelijk een oplossing voor iets vinden als iemand altijd maar ‘nee’ blijft zeggen en geen millimeter wil opschuiven. Straks is iederéén kwaad, je zult het zien. Je kunt ten onder gaan aan je eigen gelijk. En door je tenondergang ook nog eens onnodig veel schade en verdriet aanrichten.

Mensen die van een afstand toekijken, zien een heel ander plaatje. ‘Uw vader is toch een dappere man’, zeggen ze, ‘zo lang alleen doorgaan’. Maar dapper is iets anders. Dapper zou zijn: de werkelijkheid onder ogen zien en aan een oplossing durven werken die ook anderen ontziet. Ik had nooit gedacht dat die dingen zo donker konden worden.