Mensen met een te mooi huis – dat ruikt naar privilege. Niets in de huizenmarkt is nog zonder waardeoordeel

Joost de Vries is adjunct-hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer en auteur.

Een van de vreemdste verschijnselen is de schaamte. Ook nu weer, als het stelletje voor ons het huis uit komt, en wij naar binnen willen. We hebben nu veertig huizen bekeken en steeds is het hetzelfde: je kijkt elkaar vluchtig aan en begint nooit ofte nimmer een praatje. Je wilt het idee dat zij ook jouw (want zo voelt het) huis willen niet toestaan, je wilt elkaars aanwezigheid niet erkennen. Alsof je een collega tegenkomt in een bordeel.

We komen binnen, het huis is een tijdmachine. Ineens staan we in de jaren tachtig, toen oranje plavuizen nog een goed idee leken.

Stom genoeg hadden we die avond nog de Netflix reallifeserie l’Agence gekeken, over een Parijse makelaarsfamilie in het miljonairssegment. Een van de zoons brengt een cliënte in een klassieke houten raceboot naar de aangeboden villa. “Très James Bond”, zegt hij, want: “Je hebt maar één kans voor een eerste indruk…”

Op de oranje plavuizen kijkt een makelaar heel even op van haar telefoon. Onze eerste indruk: “Er is lekkage op zolder en de cv-ketel is stuk”, zegt ze. “Laat maar weten of je vragen hebt.”

Joe.

De huizenmarkt is iedereens favoriete gespreksonderwerp in Amsterdam. Zowel voor wie zoekt, en zich zo kan afreageren, als voor wie al een huis heeft, en zich op papier rijk rekent. Dat is niet alleen in Amsterdam zo, vrienden in Londen en Berlijn kunnen niks vinden. Vlaanderen idem. De Morgen publiceerde deze week bijdragen over de huurstijgingen, over de krimpende kansen een betaalbaar huis te vinden.

Het lukt de politiek niet huizen bij te bouwen. Investeerders kopen alles voor de neus van gezinnen weg, en stoppen er duur betalende expats in. In plaats dat het ‘jubeltonnetje’ – de regeling dat ouders hun kinderen 100.000 euro mogen schenken, zolang dat geld gebruikt wordt voor een eigen woning – de hypotheek van starters laag hield, jaagt het juist de prijzen omhoog.

Ook daarin schuilt een reden waarom iedereen over de woningmarkt wil praten; het gaat over geld. Daar hoor je niet over te praten. Je kan onmogelijk naar iemands jaarsalaris vragen. Je kan daarentegen wel vragen naar wat iemand op een huis heeft geboden. Zo praat je toch nog over vermogen, over rijke ouders, over klasse en status. Je merkt dat dat iets wakker maakt. Mensen met een te mooi huis – dat ruikt naar privilege. Niets in de huizenmarkt is nog zonder waardeoordeel.

Vlak voor de lockdown vergaderde ik in het gloednieuwe huis van een collega. Vide, bibliotheek, vier verdiepingen, drie badkamers. Met open mond keek iedereen rond, en na een tijdje veranderde die open mond bij de jongere collega’s in iets zuurs. Zo’n huis. Te mooi. Dat kon gewoon niet. Gênant. Dit was gewoon opscheppen. Een schaamhuis, besloten we.