Mensen kunnen perfect boos zijn om een migratiepact en geld geven voor Jemen

De verbazing over de ruimhartige liefdadigheid bij de voorbije Warmste Week van de openbare omroep hoort bijna even traditioneel bij het eindejaar als die week zelf. Hoe kan het toch, klinkt het, dat een gemeenschap die danig schijnt te verharden toch weer een recordbedrag ophaalt voor het goede doel?

De cynische verklaring zou zijn dat juist kerst een feest van schijnheiligheid is. Sommigen zouden dan het hele jaar wantrouwig in de wereld staan, om zichzelf dan gauw met kerst een brevet van medemenselijkheid te verschaffen. Die uitleg rammelt.

Een andere verklaring is die van de maatschappelijke polarisering. Twee groepen zouden lijnrecht tegenover elkaar staan: degenen die zich boos afsluiten voor elk mededogen, tegenover de mensen die zich van de weeromstuit juist extra gaan engageren voor een betere wereld. Vlaanderen als gewest met twee democratieën, zeg maar.

Ook die uitleg rammelt. Zeer zeker lenen vooral identitaire kwesties zich tot meer polarisering in de politiek. Dat is niet eens een slechte zaak, aangezien een keuze tussen heldere, tegengestelde standpunten winst is in het publieke debat.

Twijfel

De partijen met de meest uitgesproken overtuiging op die breuklijn – Vlaams Belang en N-VA enerzijds en Groen anderzijds – zien hun achterban groot blijven of groeien. Maar mogen we die politieke polarisering zomaar gelijkstellen met een maatschappelijke? Twijfel.

Wie zijn mensbeeld laat bepalen door wat op Twitter te lezen valt, is wellicht geneigd te denken dat iedereen aan het radicaliseren is. Dat beeld is vertekend. Het zakenmodel van sociale media drijft op reactie, op emotioneel engagement en dus vaak op woede of verontwaardiging. De werkelijkheid daarbuiten ziet er grijzer uit.

Gelukkig maar. Wie kijkt naar zichzelf of naar de mensen rondom zich, zal veel nuance aantreffen, veel interne tegenspraak en veel inconsequentie. Mensen kunnen perfect boos zijn om de goedkeuring van een migratiepact en geld geven voor oorlogsvluchtelingen uit Jemen. Of ze kunnen oprecht diep bezorgd zijn om klimaat en leefmilieu en toch uitkijken naar de volgende vliegvakantie.

Hokje

Die tegenspraak zie je ook op maatschappelijk niveau. Lees er de nieuwe bestuursakkoorden in de centrumsteden maar op na. Hier helt het wat naar rechts, daar naar links, maar over het algemeen gaat de identitair-conservatieve roep om begrenzing en controle samen met meer progressieve verworvenheden zoals non-discriminatie (praktijktesten) of meer verkeersveiligheid. Niet alles en iedereen worden altijd maar eenzijdig rechtser – of linkser.

Wie altijd consequent handelt, eindigt als een fundamentalist. Voor de meesten onder ons is dat, gelukkig, te hoog gegrepen. Het is heus niet alleen op het einde van het jaar dat mensen zich inconsequent gaan gedragen. Het is hoogstens jammer dat het alleen nu opvalt dat velen nu eenmaal niet altijd in hetzelfde hokje te duwen zijn.