Mensen die de term ‘omvolking’ actief promoten zijn racistisch, puur en ongezoet

Marc Van Ranst is viroloog aan de KU Leuven. Zijn column verschijnt tweewekelijks, afwisselend met Els van Doesburg.

In 1918 schreef de Duitse geschiedfilosoof Oswald Spengler het eerste deel van Der Untergang des Abendlandes waarin hij enigszins cultuurpessimistisch beschreef hoe beschavingen, bijna net als planten, ontstaan “mit einer erhabenen Ziellosigkeit (verheven doelloosheid), wie Blumen auf einem Feld”, en vervolgens een cyclus van groei, bloei, en tenslotte een onvermijdelijke ‘Untergang’ doorlopen. Omdat de natuur niet houdt van braakliggend terrein, komt er na elke Untergang steeds weer een andere cultuur boven het maaiveld piepen. Spengler zag in de jaren 20 de winter aankomen van wat hij de faustiaanse modern-westerse cultuur noemde, en voorspelde de nakende opkomst van niet-westerse culturen. De nazi’s misbruikten deze voorspelling als justificatie om het Joodse volk uit te roeien. Momenteel exploiteert extreemrechts Spenglers theorie om moslims te demoniseren, en zij maken hierbij veelvuldig gebruik van het begrip ‘omvolking’.

Oorspronkelijk werd de term ‘Umvolkung’ door nazi-Duitsland gehanteerd voor de vervanging (door genocide, etnische zuiveringen of volksverhuizingen) van de originele bevolking van veroverde gebieden door Duitse en andere Germaanse ‘Herrenvölker’. Vandaag gebruiken racisten de term ‘omvolking’ om aan te duiden dat witte westerlingen vervangen worden door anderen met een andere kleur en cultuur, die per definitie volgens hen geen onderdeel van het ‘eigen volk’ of van het ‘wij’ kunnen zijn.

‘De grote vervanging’

De Franse extreemrechtse schrijver Renaud Camus suggereert in zijn boek uit 2011 Le grand remplacement dat de Europese elite ernaar streeft om de oorspronkelijke bevolking van Frankrijk en Europa doelbewust te vervangen door moslims. Nationalistische en identitaire kringen zijn dol op de samenzweringstheorie van deze Camus. Extreemrechtse betogers riepen tijdens de rellen in Charlottesville de slogan “You will not replace us; Jews will not replace us”. You Will Not Replace Us is tevens de boektitel uit 2018 van een The Best of van de pennenvruchten van Renaud Camus.

Filip Dewinter kondigde begin 2021 aan dat hij samen met Renaud Camus een boek aan het schrijven was, en hun boekvoorstelling ging organiseren in een zaaltje in het Vlaams Parlement. Misschien geraakte er een boreaal haar in de boter, want uiteindelijk staat de naam van Camus niet mee op de cover, en ging de boekvoorstelling niet door in het doorluchtige Vlaams Parlement, maar in het hopelijk goed geventileerde Café Kartel op het Antwerpse Kiel. De titel van het boek, dat niet te verkrijgen is in de betere boekhandel, liegt er niet om: Omvolking, de grote vervanging.

Op 13 januari 2021 schreef VB-voorzitter Tom Van Grieken op Twitter: “Omvolken, het gaat snel.” Van Grieken zet zich zo in het rijtje van Viktor Orbán, Thierry Baudet, Geert Wilders en Eric Zemmour, die met hun menigvuldig gebruik van de term ‘omvolking’ kwistig haatzaadjes rondstrooien op de avondlandse akker. Na een tijdje zijn de term en het concept zo wijdverspreid dat zelfs meneer de burgemeester van Samson & Gert de term occasioneel bezigt.

Onschuldig is het omvolkingshondenfluitje natuurlijk niet. De normalisering van extreemrechtse haatpraat en complottheorieën inspireert al te regelmatig extreemrechtse labiele jongemannen tot racistische (massa)moorden op diegenen die volgens hen ‘hun’ land aan het omvolken zijn. De lijst is lang: Hans Van Themsche in Antwerpen (2006, 2 doden), Anders Breivik in Noorwegen (2011, 77 doden), Dylann Roof in Charleston, South Carolina (2015, 9 doden), Brenton Tarrant in Christchurch, Nieuw-Zeeland (2019, 51 doden), Patrick Crusius in El Paso, Texas (2019, 23 doden). En deze week vermoordde de 18-jarige Payton Gendron 10 mensen in een supermarkt in Buffalo, New York. Hij vermeldde de omvolkingscomplottheorie expliciet als inspiratie voor zijn moordtocht.

Extreemrechtse politici claimen steeds dat hun racistische complotpraatjes niets te maken hebben met de gewelddadige acties van jonge, verwarde, extreemrechtse jongeren die zelf letterlijk verwijzen naar diezelfde complottheorieën. Elk sneeuwvlokje pleit ook steeds onschuldig voor het veroorzaken van de lawine. Ik wil hier geen morzel twijfel over laten bestaan: mensen die de term ‘omvolking’ actief promoten zijn racistisch, puur en ongezoet.