Majesteit, er zit een viespeuk aan uw tafel

Aan Hare Majesteit de Koningin,

Ook dit jaar klonk de kerstboodschap van uw echtgenoot als een hoopvolle boodschap te midden van confronterende jaaroverzichten. In dat traditiegetrouw terugblikken van de media kwam de kunstenaar Jan Fabre meermaals aan bod. Zijn grensoverschrijdend gedrag evenals de precaire werkomstandigheden binnen zijn genereus gesubsidieerd dansgezelschap gingen wellicht ook over de tongen tijdens menig feestdiner.

Ik ben een van de dansers die in de open brief in Rekto:Verso getuigden over de manipulatie, de intimidatie en de misogyne attitude van Fabre als regisseur en werkgever.

Tot voor kort omschreef Fabre zichzelf toepasselijk als “een grensverleggend en grensoverschrijdend kunstenaar”. Intussen is de Wikipedia-pagina van de kunstenaar aangepast. Nu staat er dat hij in 2018 werd aangeklaagd “voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik”. Er zou seks zijn gevraagd in ruil voor solo’s. Dat was bij mij ook zo. En zoals u waarschijnlijk heeft gelezen ben ik niet de enige met zulke ervaringen. Na de publicatie volgden nieuwe getuigenissen en zullen er nog meer komen; een teken aan de wand dat het hier om een vorm van ongelijkheid, onverdraagzaamheid, discriminatie en intolerantie gaat jegens vrouwen. Laat dit juist de thema’s zijn waarbinnen uw echtgenoot oproept om “allesomvattende oplossingen te vragen”.

In deze brief richt ik mij als vrouw en moeder tot u, onze koningin, die aandacht besteedt aan de positie van de vrouw en kinderen in moeilijke situaties. Tevens bent u als beschermvrouwe van de Koningin Elisabethwedstrijd betrokken bij de kunsten. Overigens, in het Koninklijk Paleis van Brussel installeerde Fabre in opdracht van koningin Paola – een vrouw – het werk Heaven of Delight met zijn anderhalf miljoen scarabeeën.

Beschouw deze brief niet als vrijpostigheid maar als onderdeel van een traditie, want ik ben opgegroeid in Balen. Zoals u wellicht weet, schreef Jan de arbeider uit het toneelstuk Groenten uit Balen een brief aan de koning tijdens de lange staking in 1971 – inclusief de schrijffout ‘groenten’. Want in Balen is het eten van zelfgekweekte groenten een risicovolle aangelegenheid: de grond is er te vervuild door de plaatselijke zinkfabriek. Als kind had ik ook de eer om namens jeugdbeweging De Biesakker koning Boudewijn bij een bezoek in 1984 mijn handgeschreven brief te bezorgen en zijne majesteit de hand te schudden.

Mijn vraag? U bent het allicht met mij eens dat de feiten waarvoor Jan Fabre in opspraak kwam in schril contrast staan met het ridderlijke gedrag dat we mogen verwachten van iemand die vanwege bijzondere verdiensten is opgenomen als grootofficier in de Kroonorde en als commandeur in de Leopoldsorde. Op de keerzijde van de medaille die Fabre bij Koninklijk Besluit op zijn borst mag dragen, staat het Franse motto ‘Travail et Progrès’.

Travail? Fabre kwam in opspraak voor wangedrag op de werkvloer dat tot het verleden zou moeten behoren. Progrès? Mijns inziens draagt zo’n herhaaldelijke onverdraagzaamheid niet bij tot de vooruitgang van de maatschappij. Een gezonde samenleven sluit de rangen tot op het hoogste niveau om dergelijk gedrag te neutraliseren.

Als we vooruitlopen op de toekomst zit straks een vrouw op de troon: uw dochter prinses Elisabeth. Een belangrijk statement, want ook adellijke structuren zijn alsnog zeer patriarchaal. Ook prestigieuze instellingen hebben niet het privilege om te ontsnappen aan #MeToo.

In de veronderstelling dat koninklijke bekroningen samengaan met een deontologische code, is een gepaste reactie van het koningshuis hier dan niet op zijn plaats? Een tijdelijke schorsing tijdens deze zedenzaak bijvoorbeeld, want welke vorst wil nu zo’n ridder aan zijn ronde tafel?

Dit is in het belang van alle dochters en alle vrouwen van welke natie en stand dan ook. Beschouw deze brief dan ook als een verbintenis tussen alle vrouwen ter wereld, want zijn wij niet allen een koningin? Koningin van ons eigen lichaam?

Dank voor uw tijd en alvast een voorspoedig 2019 voor u en uw gezin.

Met de meeste hoogachting,

Geneviève Lagravière